OSMANLI DEVLETİ’NDE ZABITA TEŞKİLATI’NIN DÜZENLENMESİ SÜRECİNDE KABUL EDİLEN KANUN, NİZAMNÂME VE DİĞER HUKUKÎ MEVZUAT

Abstract

Osmanlı bürokrasisinde Tanzimat Döneminde hazırlanan nizamname, talimatname ve lâyihalar sayesinde ‘şehir polisi’nin görevleri düzenlendi. Bu sayede yerel mecliste karara bağlanan konular arasında bu polislerin yetki sahaları talimat ve yönetmeliklerle sınırlandırıldı. Bu bağlamda belediye meclisi tarafından kabul edilen şehir polisi yönetmeliği, valinin onayının ardından yürürlüğe girdi. Şehremaneti döneminden bu yana, özellikle İstanbul’da değişen ihtiyaçlara ve yasalara göre her zaman polis talimatlarını “tadil ve düzeltmeler” yoluyla güncelleme çabasında oldu. Tarihi süreçte diğer belediyeler de İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin geliştirdiği Zabıta Yönergesi’ni model olarak benimsedi. Şehremanetinin kurulduğu 1855’ten Dersaadet İdare-i Belediye Nizamnamesinin yayınlandığı 1868 yılına kadar olan süreç ilk dönem olmak üzere değerlendirilirken, 1868 ve Dersaadet Belediye Kanunu’nun çıkarıldığı 1877 yılları arası ikinci dönem olarak telakki edilmiştir. Son dönem ise 1877 yılından Cumhuriyetin ilanına kadar olan dönemi kapsamaktadır.