Ortaçağ İslam Siyasal Düşüncesi Bağlamında Devlet Kavramının Muadilleri Üzerine Bir Araştırma

Abstract

Ortaçağ İslam siyasal düşüncesi bağlamında devlet kavramını, bu düşünceye kaynaklık eden dört ilmi türün ortaya koyduğu üç teorinin kılavuzluğunda değerlendirmek mümkündür. Bu ilmi türlerden ikisi olan kelâm ve fıkıh alanlarındaki eserler açısından devleti incelemenin yolu imâmet teorisine başvurmaktan geçer. Fars kültüründen mülhem siyasetname türü devleti, bu türün siyasal gerçeklik ve ideal siyaset arasında kurduğu bağdan hareketle değerlendirir. Siyasetname türündeki eserlerde devlet kelimesini karşılama amacıyla genellikle mülk kelimesi tercih edilir. Platon ve Aristoteles mührü taşıyan İslam siyaset felsefesi, devletle konusunu ideal yönetim bağlamında inceler. Antik Yunan mirasının yetkin siyasal örgütlenme biçimi olarak kabul edilen polis, bu mirasın etkisiyle eser üreten İslam filozofları aracılığıyla medineye dönüşür. Bu çalışma, Ortaçağ İslam siyasal düşüncesine kaynaklık eden fıkıh, kelâm, siyasetname ve siyaset felsefesi alanlarındaki belli başlı eserler aracılığıyla ortaya konulan devlet kelimesini muadilleri bağlamında değerlendirme amacındadır. Bu ilmi türlerin kılavuzluğunda devletin tanımı ve devlet kelimesine kaynaklık eden tarihsel-kültürel mirasların neler olduğu konuları işlenecektir.