On the Rise and Fall of Dockless Bike Sharing Systems

Abstract

Tüketicilerin mal ve hizmetlere geçici olarak erişimine internet tabanlı platformlarla imkân sağlayan paylaşım ekonomisi uygulamaları oldukça yaygınlaşmıştır. 2010’lu yıllarda Çin’de icat edilen, herhangi bir istasyona bağlı kalmaksızın kullanılabilir bisiklet paylaşım sistemleri çok kısa bir süre içerisinde uluslararası pazarlara yayılmıştır. Bu harika icat Çin'in dört büyük yeni icadından biri olarak nitelendirilmiştir. Telefona indirilen bir uygulama sayesinde bisikletlerin kilidi açılıyor, yolculuğun bittiği yerde de yine uygulama üzerinden kilitlenip bırakılıyordu. Uygun park yeri arama çabası ve çalınma endişesi elimine edilmişti. Sistem istasyon gerektirmediği için hem yerel idarelerden izin alınması hem de istasyonlar için önemli yatırımlar yapılması gerekmiyordu. İstasyonsuz bisikletler toplu taşıma noktasından sonraki mesafelerde ulaşım sorununa pratik bir çözüm getirdikleri için, aslında çoğu metropolün en büyük ulaşım sorununu çözüme kavuşturmuşlardı.Ancak bu harika fikrin uygulaması sıkıntısız değildi. Üzerinde düşünülmesi gereken ciddi problemler vardı. Bisikletler özensiz park ediliyordu. Vandallara karşı bir koruma sağlanmamıştı, tahrip edilen bisikletlerin toplanması ve tamir edilmesi gerekiyordu. Pazara girişin kolaylığı, aşırı sayıda bisiklete neden olmuştu, firma hakkında duyulan en küçük olumsuzluk kullanıcıların bir anda üyelik iptali ve depozitoları geri istenmesine yol açıyordu. Marka sadakati oluşturabilecek bir farklılık ortaya konulamamıştı ve ikame ürün fazlaydı. Olumsuz yönler ağır bastı bisikletleri çalışır halde tutabilmek, vandallıkla mücadele edebilme, kullanıcıların duyarlı park etmemesi gibi nedenlerle birkaç yıl içinde dünyanın en büyüğü haline gelen Ofo ve Mobike pazardan çekilmek zorunda kalmıştır.Haberlerden hareketle istasyonsuz bisiklet paylaşımının serencamını ele alan bu çalışmanın amacı, paylaşım ekonomisi kapsamında ortaya çıkabilecek girişimler için bir vaka çalışması ortaya koymaktır.