On Phonetic Harmonies in Proverbs

Abstract

Atasözleri, onu oluşturan toplumların hayata bakışı, hayatı algılayışı ve onu tanzim etme noktalarından önemli dil ögeleridir. Binlerce yıllık tecrübelerin ürünü olan bu söz yapıları, oldukça yoğunlaştırılmış bilgi birikimlerinin yansımalarıdır. Şüphesiz farklı kültür ve top-lumlarda da benzer atasözleri bulunmaktadır. Bir yönüyle bu dil birimleri daha çok onu ortaya koyan toplumların maddi manevi kültürel ögelerinin etkisiyle şekillenmişlerdir. Atasözlerinin yoğun anlamları barındırmaları onların belki de en öncelikli işlevleridir; ancak atasözlerinin bir de biçimlerine bağlı olarak dış yapıları söz konusudur. Biçim dendiğinde ise hemen ön plana çıkan husus ses uyumlarıdır. Şüphesiz sözün anlamının daha etkili ve çarpıcı olması noktasında sözün söylenme ve dizilişinin de önemi olduğu bir gerçektir. Özellikle manzum metinlerin mensur olanlara nazaran muhatabı üzerinde çokça etkileyici yönü olduğu bilinmektedir. Dolayısıyla atasözlerinin bu yönünün tespiti önem arz etmektedir. Bu çalışmada atasözlerindeki ses uyumlarına bağlı olarak, bilinen klasik kafiyeleme şekillerinin yanı sıra diğer ses uyumları üzerinde durulacaktır.