„Od dłuższego czasu straciłem wszelki kontakt z żydami i żydostwem”. Neofici w okupowanym Krakowie w świetle materiałów Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie

Abstract

Podczas drugiej wojny światowej konwersja miała radykalnie inne znaczenie niż w okresie przedwojennym: stała się jedną ze strategii przetrwania obieranych przez Żydów na terenach, które znalazły się pod okupacją niemiecką. Niektórzy zmieniali wyznanie ze względu na ślub z katolikiem (katoliczką). Dla innych była to ucieczka od kategoryzacji zgodnej z niemieckim prawodawstwem i włączenia ich do grupy, z którą do tej pory, jak deklarowali, nie mieli wiele wspólnego. Jeszcze inni widzieli w przyjęciu chrztu realną szansę na przeżycie okupacji, zmiana wyznania stanowiła drogę do wyrobienia tzw. aryjskich papierów, a tym samym uzyskania nowej tożsamości niezbędnej do przetrwania poza murami getta krakowskiego i obozu Płaszów. Celem przygotowywanego artykułu jest skupienie się na historiach i deklarowanych motywacjach tych osób, które zdecydowały się prosić o zmianę wyznania już po wybuchu drugiej wojny światowej. W zbiorach archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie zachowały się dokumenty i podania wnoszone przez osoby zamierzające dokonać konwersji. Proces ten trwał od początku okupacji i był z powodzeniem oficjalnie kontynuowany niemal do końca 1942 r. Data ta ma związek z wydanym przez Niemców 10 października 1942 r. zakazem udzielania chrztu Żydom pod sankcją surowych kar. Później nadal udzielano chrztów, ale czyniono to już potajemnie, bez podań wpływających do Kurii Metropolitalnej i bez prowadzenia jawnych statystyk.