Doświadczenia Suwałk z pierwszej i drugiej wojny światowej

Abstract

Suwałki przed pierwszą i drugą wojną światową leżały na wysuniętym północnym obszarze przygranicznym. Ze względu na położenie geograficzne doświadczyły dramatycznych skutków obu wojen. Przed wybuchem pierwszej wojny światowej były stolicą guberni suwalskiej położonej w północnej części Królestwa Polskiego będącego pod zaborem rosyjskim. Obszar guberni wyznaczała na zachodzie granica rosyjsko-pruska. Po zakończeniu wojny i odzyskaniu przez Polskę niepodległości Suwałki znalazły się w granicach II Rzeczypospolitej. Zostały siedzibą starostwa powiatu suwalskiego leżącego w obrębie województwa białostockiego położonego na północy kraju. Powiat na zachodzie graniczył z niemieckimi Prusami Wschodnimi, natomiast na północy i wschodzie z Litwą. Miasto położone w pobliżu granicy pruskiej miało duże znaczenie wojskowe. W razie wojny z Cesarstwem Niemieckim gubernia suwalska traktowana była przez Rosjan jako strefa osłony od strony zachodniej oraz jako przedpole do natarcia w głąb Prus Wschodnich. W II Rzeczypospolitej Suwalszczyzna stanowiła strefę buforową między Litwą i niemieckimi Prusami Wschodnimi oraz stwarzała warunki do planowania oskrzydlającego ataku na jednego lub drugiego przeciwnika. Obie wojny światowe odcisnęły piętno na codziennym życiu miasta i jego mieszkańców. Po wyparciu Rosjan Suwałki i Suwalszczyzna znalazły się pod okupacją niemiecką. Okupanci prowadzili na ogromną skalę eksploatację ekonomiczną obszaru i ludności do końca wojny. Natomiast w okresie drugiej wojny światowej Suwalszczyzna została włączona do Rzeszy Niemieckiej i od pierwszych dni Niemcy przystąpili do fizycznej eksterminacji ludności.