ÇOCUK MEKÂN ALGISININ FARKLI KENTSEL İMGELERE SAHİP OKUL MEKÂNLARI ÜZERİNDEN ÇOCUK ÇİZİMLERİ YOLUYLA OKUNMASI

Abstract

Bu çalışmada, çocukların okul çevrelerini nasıl algıladıklarını anlamak ve bu algının çocuk çizimleri aracılığıyla nasıl ifade edilebileceğinin keşfedilmesi hedeflenmiştir. Literatürde çocuk çizimleri üzerinden mekân algısını anlamaya yönelik çalışmalar sıkça yapılmıştır, ancak bu çalışma örneklemin kentsel imge bakımından farklılık gösteren çevrelerden seçilmesi ölçütüne göre kurgulanması açısından bir boşluğu doldurmaktadır. Çocuğun okul mekanını algılama sürecinde, ilkokul binası ve okulun kentsel doku ve çevre ile kurduğu ilişkilerin, çalışma kapsamında bilişsel harita işleviyle kullanılan çocuk çizimleri üzerinden görsel analiz yapılarak, ortak mekânsal temalara ulaşılarak, çizimlerin bu temalar doğrultusunda değerlendirilmesi hedeflenmiştir. Bu bağlamda çalışmanın araştırma soruları, kentsel imge kavramı bakımından farklı kentsel dokularda bulunan okullardaki çocukların okul mekânı ve çevresini nasıl algıladığı üzerine kurgulanmıştır. Bu doğrultuda Eskişehir ili içerisinde, sahip olduğu kentsel imgeler bakımından farklı çevrelere sahip, farklı kentsel dokular içerisinde bulunan dört ayrı okul, durum çalışması kapsamında belirlenmiştir. Bu okullardan seçilen sınıflardaki toplam 93 çocuğun “okul ve çevresi” konulu çizim yapması sağlanarak, bu çizimlerin içerikleri bakımından analiz edilmesiyle, ulaşılan mekânsal temalara göre analiz edilmesi amaçlanmıştır. Temaların elde edilmesi görsel doküman olarak çocuk çizimlerinin araştırmacı tarafından tek tek incelenmesi sonrasında, çizimlerin içeriklerine göre analiz edilmesi sürecine dayanmaktadır. Çalışma bulgularının elde edilmesi için çizimlerde şu ortak temalara ulaşılmıştır: “Okul Binası ve Giriş”, “Etkinlik/Oyun Alanları”, “Bahçe Sınırı”, “Gökyüzü Vurgusu” olmuştur. Çalışma sonucunda tüm çizimler okullar özelinde bu temalara göre değerlendirilmiş, okul yapısının mekansal özellikleri ve bulundukları kentsel çevrenin çocuk çizimleri üzerinde doğrudan ilişkilendiği gözlemlenmiştir. Çalışma, çocukların mekân algılarına ilişkin çizimler üzerinden bilgi edinilebileceğini göstermesi bakımından literatüre katkı sunmaktadır. Ayrıca okul yapılarının bulundukları çevrenin fiziksel, sosyo-kültürel yapısından bağımsız değerlendirilmesinin eksikliğine vurgu getirmektedir.