Obraz dziecięcych ofiar holokaustu. Rola fotografii w ekspozycjach muzealnych

Abstract

Autor analizuje rolę materiałów wizualnych w przestrzeni muzealnej poświęconej II wojnie światowej i traumatycznym doświadczeniom z udziałem dzieci. Pyta o fotografie i ich znaczenie w linii narracyjnej miejsc dokumentujących historię Holokaustu i upamiętniających jego ofiary. Poszukuje odpowiedzi na pytanie: W jaki sposób fotografie ukazujące dzieci są wykorzystywane w muzeach poświęconych Zagładzie? Do jakich wydarzeń się odwołują? I jakie konsekwencje rodzi ich użycie w procesie upamiętniania Holokaustu? Autor analizuje zbiory fotograficzne prezentowane na wystawach w następujących placówkach: Instytut Yad Vashem w Jerozolimie, Wileńskie Muzeum Historii Żydowskiej, Ryskie Muzeum Getta i Holokaustu na Łotwie oraz Estońskie Muzeum Żydowskie w Tallinie. Autor dochodzi do wniosku, że główne role odgrywane w takich miejscach przez fotografię można opisać w następujący sposób: 1. Dokumentacja. To niewątpliwie jedno z głównych zadań, które zauważamy w tym obszarze w odniesieniu do fotografii. Staje się ona źródłem dostarczającym informacji, a jednocześnie stanowi dowód zaistnienia pewnych zdarzeń. 2. Wspieranie procesów poznawczych. Fotografia pozwala wykonać określoną pracę w obszarze rekonstruowania przeszłości. Albo ilustruje prezentowaną opowieść, albo stanowi punkt wyjścia do opowieści wychodzącej poza zakres treściowy obrazu fotograficznego. Inspiruje przy tym wykorzystanie zdobytej wcześniej wiedzy, jej poszerzanie lub konfrontowanie. 3. Zaangażowanie emocjonalne. Obrazy zapisane na fotografii motywują do podjęcia pewnych działań w obszarze emocji, wspierają empatyczne podejście do reprezentowanych na nich osób lub grup, motywują do refleksji i zainicjowania procesów związanych z rekonstruowaniem przeszłości.