Nowe spojrzenie na koncepcję uniwersytetu Johna Henry’ego Newmana

Stanisław Obirek

doi:10.14746/cis.2021.52.6

Abstract

The article presents the concept of the university developed in the mid-nineteenth century by Cardinal John Henry Newman. Newman believed that the university should provide pure and universal knowledge. He was against the professionalization of academic education. According to Newman, the task of universities was to “introduce to life in society” and to “adapt to the world.” This idea grew out of European optimism and a deep belief that teachers and students were part of the same intellectual community. Newman’s concept retains its value because it is rooted in the legacy of humanistic ideal of the education present in the university from very beginnings of this institution. As we know from history university was a place for gaining universal knowledge. However, disturbing cracks can be seen in this idea, which is related to the commercialization and parameterization of the education process. Both lead to deep pathologies of academic life. We see these changes not only in Poland, but also in Western Europe and the United States. After the change of the political system in 1989, Polish universities were significantly degraded and the status of an academic teacher decreased dramatically. The only remedy is to restore universities to the autonomy they deserve and to move away from attempts to politicize or ideologize them

Highlights

Stanisław Obirek, Nowe spojrzenie na koncepcję uniwersytetu Johna Henry’ego Newmana [A new look at the concept of university by John Henry Newman] edited by Zbigniew Drozdowicz, Sławomir Sztajer,„Człowiek i Społeczeństwo”vol LII: Globalne i lokalne problemy życia akademickiego [Global and local problems of academic life], Poznań 2021, pp. 107–122, Adam Mickiewicz University
The article presents the concept of the university developed in the mid-nineteenth century by Cardinal John Henry Newman
Newman believed that the university should provide pure and universal knowledge

Summary

Stanisław Obirek

Przypominanie XIX-wiecznej koncepcji uniwersytetu zaproponowanej przez Johna Henry’ego Newmana może się wydawać pomysłem chybionym i zupełnie rozmijającym się z dzisiejszym stanem refleksji nad wyższym wykształceniem. Przez papieża Franciszka nie tylko zaowocowała wzmożonym zainteresowaniem teologią Newmana, ale pojawiły się wręcz głosy, by obwołać go doktorem Kościoła. Nowak uważa książkę Newmana za jeden z najważniejszych głosów, w którym znalazła wyraz zachodnia idea uniwersytetu, przy czym jego zasługą było jasne określenie celu obywatelskiego tej instytucji, a jest nim przede wszystkim „formowanie dżentelmenów, a nie postęp nauki” (Nowak 2012: 69). I właśnie temu rozpowszechnionemu dzisiaj przekonaniu Laughlin przeciwstawia wizję Newmana, dla którego „nie ma uniwersytetu bez teologii”, co najdobitniej pokazują jego wykłady wygłoszone w Dublinie w 1852 r. Warto także odnotować niezwykle ciekawy esej Szymona Wróbla Uniwersytet podczas informacyjnego tsunami (2020), w którym autor nie tylko przedstawia swoją własną koncepcję uniwersytetu w dzisiejszej epoce rewolucji informatycznej, ale ponadto dokonuje przeglądu najnowszej literatury przedmiotu. Nie brak jednak również monografii poświęconych kryzysowi, w jakim znalazł się uniwersytet, by wspomnieć choćby niezwykle ciekawe spojrzenie Tadeusza Sławka na ten temat. Z wszystkich tych powodów warto, jak sądzę, przypomnieć dziś propozycję Newmana

Kontekst powstania Idei uniwersytetu

Wizja uniwersytetu humanistycznego

Zamist zakończenia