Üniversite Öğrencilerinin Tütün ve Tütün Ürünlerine Başlamaya Yönelik Deneyim ve Görüşlerinin İncelenmesi

Abstract

Tütün ve tütün dünyada önlenebilir ölüm nedenleri arasında ilk sırada yer almaktadır. Tütün ve ürünlerini kullanımına başlamayı önlemek, kullanımı azaltmaya veya bıraktırmaya göre daha maliyet etkili olup başlamanın sebepleri bakımından incelenmesi önem arz etmektedir. Bu bağlamda bu çalışmanın amacı, üniversite öğrencilerinin hayatlarında ilk defa tütün ürünü kullanmaya başlamalarındaki motivasyon ve deneyimlerinin yanı sıra hiç tütün ürünü kullanmayan öğrencilerin görüşlerini nitel analiz yöntemleriyle incelemektir. Çalışma kapsamında, 2021-2022 akademik yılında Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi’nde eğitim gören 30 öğrenciyle yarı yapılandırılmış görüşme gerçekleştirilmiştir. Çalışma örneklemi; tütün ürünleri kullanımına üniversite öncesi dönemde başlayanlar, üniversitede başlayanlar ve hiç başlamayanlar olmak üzere üç kategoride incelenmiştir. Elde edilen kalitatif veri, Tümevarımsal Tematik Analiz (TTA) yöntemi ile analiz edilmiştir. Çalışma bulgularına göre tütün ürünleri kullanımına başlamaya götüren ana temalar; olumsuz duyguları düzenleyememe, akran grubu ve sosyal ilişkiler, duygular/merak ve sosyal imaj olarak ortaya çıkmıştır. Tütün ürünlerine başlamamada ise ana temalar; sağlık, ekonomi, manevi duygular, olumlu duygusal atmosfer, rol model etkisi ve olumlu arkadaş çevresi olarak tespit edilmiştir. Çalışma bulguları, üniversite çağında tütüne başlama ve sonrasında gelişecek tütün bağımlılığına karşı geliştirilecek ve özellikle üniversiteye yeni başlayan bireylerin tütüne başlamasını önlemeyi amaçlayan politikalara ışık tutacak niteliktedir. Üniversiteye başlamanın getirdiği çevresel değişim, sınav stresi, özerklik düşüncesi, yeni arkadaşlık ilişkileri gibi üniversite hayatı bağlamında tütün ürünleri kullanımına başlamaya götüren deneyim ve görüşleri inceleyen bu çalışma politika yapımına ve uygulanmasına önemli katkı sunacaktır.