Abstract
<p>Artykuł jest próbą rekonstrukcji językowo-kulturowego obrazu raka (Astacus astacus) w polszczyźnie. Wzorem Słownika stereotypów i symboli ludowych pod red. Jerzego Bartmińskiego wykorzystano informacje etymologiczne, a także dane zawarte w słownikach współczesnego języka polskiego, dawnej polszczyzny i gwarowych (w tym zasób frazematyki), teksty folkloru oraz przekazy etnograficzne. Na podstawie tak dobranego materiału udało się sformułować następującą definicję raka „Rak to czerwone stworzenie z ostrymi, służącymi do obrony szczypcami, a także długimi wąsami, małe i małowartościowe, pokryte pancerzem, nieowłosione i nieopierzone, o wielu odnóżach i oczach zlokalizowanych w tylnej części ciała, żyjące w wodzie (rzekach i stawach), w wykopanych przez siebie norach. Nie wiadomo, gdzie spędza zimę. Szczypie, porusza się wspak, niezgrabnie i powoli, nie wydaje głosu, wgryza się w ciało swojej ofiary, powodując jej śmierć. Najbliższa jest mu ryba. Raki dla mięsa, którego dostarczają w niewielkiej ilości, są poławiane przez ludzi, a następnie pieczone lub gotowane. Uchodzą za wykwintne pożywienie. Części ciała raka są lekarstwem na wiele chorób. Rakowi przypisuje się związki ze sferą podziemną”.</p>
Highlights
Językowy obraz zwierząt i szerzej – tematyka animalistyczna były już przedmiotem wielu opracowań
Nie oddzielam tu materiału gwarowego od ogólnopolskiego i współczesnego od dawnego, bowiem moim celem jest możliwie całościowa charakterystyka obrazu raka w polskim obszarze językowo-kulturowym
WSJP – Wielki słownik języka polskiegoPAN, red
Summary
Opozycja homo – animal w języku i kulturze (Dąbrowska 2003), a także książki: Językowo-kulturowy obraz zwierząt w animalistycznej frazeologii gwar Gór Świętokrzyskich i Podtatrza (Rak 2007) oraz Dlaczego wąż nie ma nóg? W dalszej części artykułu przedstawię etymologię[1] raka oraz ujęcie tego leksemu w słownikach współczesnego języka polskiego, dawnej polszczyzny i gwarowych (też w Słowniku gwar kaszubskich Bernarda Sychty – SychSGK2), frazematyce[3], tekstach folkloru i przekazach etnograficznych[4]. Nie oddzielam tu materiału gwarowego od ogólnopolskiego i współczesnego od dawnego, bowiem moim celem jest możliwie całościowa charakterystyka obrazu raka w polskim obszarze językowo-kulturowym. Te zdania definicyjne pogrupowałem następnie w fasety (kolekcja; ekwiwalencja; wygląd; części ciała; właściwości niezwiązane z wyglądem; czynności, jakie wykonuje rak; stan, w jakim się znajduje; lokalizacja; wykorzystanie raka przez człowieka), aby zrealizować postulat rekonstrukcji podmiotowej językowego obrazu świata
Talk to us
Join us for a 30 min session where you can share your feedback and ask us any queries you have