Mimarlıkta Uyarlanabilirlik Seviyeleri ve Örnekler Üzerinden Bir İnceleme

Abstract

Yapılar fayda sağlamak için inşa edilmekte ve uzun süre kullanımı hedeflenmektedir. Bu nedenle durağan bir nesne olarak düşünülmemelidir. Yaşam süreleri boyunca sosyal, ekonomik ve fiziksel çevredeki, kullanıcıların ihtiyaç ve beklentilerindeki değişiklikler gibi pek çok değişime yanıt vermek, teknik ve işlevsel performansı iyileştirme ile başa çıkmak zorundadırlar. İnşa edildikleri günden yıkılacakları güne kadar değişime uyum sağlayarak işlevselliğini korumaları gerekmektedir. İnsanoğlu tarih boyunca değişime uyum sağlamanın yollarını aramıştır. Uyarlanabilirlik modern dönemde hızla gelişen kentlerde artan nüfus ve sınırlı kentsel çevre nedeniyle, daha uzun ömürlü ve toplumun farklı ihtiyaçlarını karşılayabilecek yapılar inşa etme ihtiyacı ile dikkat çekmiş olsa da yeni bir kavram değildir. Günümüzde teknolojik gelişmeler, yapılarda dijital teknolojilerin kullanımını artırmış ve uyarlanabilir tasarım yapmanın çeşitli yolları ve amaçları olduğunu göstermiştir. Bu çalışma kapsamında seçilen yedi yapı uyarlanabilirlik tasarım kriterleri bağlamında incelenmiştir. İnceleme sonucunda yapı ve/veya yapı bileşenlerinin manuel olarak uyum sağlayabildiği gibi otomatik olarak da uyum sağlayabildiği gözlenmiştir. Sonuç olarak evrensel uyarlanabilir tasarımın olamayacağı; her yapının kendine özgü, farklı fonksiyonel özelliklere ve kullanıcı yapısına sahip olduğu söylenebilmektedir.