Mevsimlik Gezici Tarım İşçisi Hanelerin Karşılaştığı Yoksunlukları Anlamak: Ankara İli Bala İlçesi Örneği

Abstract

Tarımsal üretimin, en önemli bileşenlerinden olan mevsimlik gezici tarım işçileri, üretime yaptıkları katkı ile yerelde ve ulusalda ekonomiyi desteklerken, gıda güvencesi açısından gıda tedarikinin istikrarını sağlamada kilit rol oynamaktadırlar. Ancak, mevsimlik gezici tarım işçileri, sağladıkları önemli katkıya rağmen, tarımsal üretime katkıda bulunmak üzere geçici olarak gittikleri, ancak uzun süre geçirdikleri yerlerde, yaşam koşullarına ilişkin ihtiyaçlarının yeterince karşılanmamasından dolayı yoksunluklar yaşamaktadırlar. Bu yoksunluklar, yalnızca tek boyutta değil çoklu boyutlarda yaşadıkları yoksunluklardır. Bu çalışmada, mevsimlik gezici tarım işçisi hanelerinin yaşadığı çok boyutlu yoksunluklar incelenmektedir. Yoksunluk kavramı, toplumun mevcut olan koşullarına göre göreli olarak yetersiz olan maddi ve sosyal koşullar olarak ele alınmaktadır. Analizde, barınma, temizlik koşulları ile sağlık, beslenme durumları ile enerjiye erişim, bilgi ve teknolojiye erişim boyutlarına yer verilmiştir. Çalışmada, mevsimlik gezici tarım işçilerinin, çalışmak için geldikleri yerde uzun süre deneyimledikleri söz konusu boyutlardaki yoksunlukları ele alınmaktadır. Ankara ili Bala ilçesinde, mevsimlik gezici tarım işçiliği yapan ve kartopu örneklemesi ile belirlenen 80 hane ile yüz yüze görüşüldüğü 2022-2023 yıllarında yürütülen araştırmada, hanelerden öncelikle demografik bilgiler ve çalışma durumları ile ilgili veriler alınmıştır. Devamında, ele alınan boyutlarda hanelerin çalışmak için geldikleri ilçede, sahip oldukları olanaklar ile iyi olma halleriyle ilgili bilgiler alınmıştır. Bulgular, yaşam koşullarını ve mevsimlik gezici tarım işçilerinin genel refahını iyileştirmeye yönelik potansiyel müdahalelere dair girdiler sunmaktadır. Bu bulgular, iklim koşullarına aşırı hassas ve yetersiz barınma alanları, ihtiyaç duyulan sanitasyon olanaklarından yoksun yaşam koşulları, tekrarlayan fiziksel rahatsızlıklar, beslenme yetersizlikleri, bilgi ve teknolojiye sınırlı erişim gibi yaşam kalitelerini etkileyen yoksunluklardır. Mevsimlik gezici tarım işçilerinin, özellikle barınma koşullarını iyileştirmeye yönelik merkezi ve yerel yönetimlerce çeşitli önlemler alınmaktadır. Ancak, yasal düzenlemelerin yanında, mevsimlik gezici tarım işçilerinin yoksunluklarını gideren kapsamlı politikalar ile işçilerin maddi manevi çalışma haklarının korunduğu, insana yaraşır yaşam koşullarına sahip çalışma ortamları oluşturulmalıdır. Böylelikle, mevsimlik gezici tarım işçilerinin refahının sürdürülebilirliğinin sağlanması ile eşitlikçi ve sürdürülebilir bir tarım sektörü sağlanabilir.