Mazoşist Kişilik Özelliklerinin Freud ve Fairbairn’in Kuramları Açısından İncelenmesi: Mazoşizmin Tanımı ve Klinik Görünümü

Abstract

Mazoşizm, DSM (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders) ve ICD (International Classification of Diseases) gibi yaygın olarak kullanılan tanı ve sınıflama sistemlerinde, dar anlamıyla, cinsel sapkınlıklar başlığı altında yer almaktadır. Psikanalitik literatürde ise mazoşizm çok daha kapsamlı bir biçimde, kendi aleyhine işleyen kişilik özellikleriyle tarif edilmektedir. Kendine engeller çıkarmak, diğer insanlarda reddedici ve saldırgan davranışları tetiklemek, talihsiz kararlar vermek, keyif alamamak, kendi emeklerini boşa çıkarmak, ızdırap çekmek, yoğun suçluluk hisleri taşımak, kendini cezalandırmak, başarısızlığa zemin hazırlamak gibi belirtilerle karakterize olan bir kişilik örgütlenmesi olarak görülmektedir. Psikoterapide sıklıkla karşılaşılan bir durum olmasına rağmen, mazoşizm üzerine yapılmış araştırmalar diğer karakter örgütlenmelerine kıyasla çok daha azdır. Özellikle Türkiye’de yayınlanan çalışmalar gözden geçirildiğinde, mazoşizmle ilgili kapsamlı bir derleme çalışmasının veya araştırmanın yok denecek kadar az olduğu göze çarpmaktadır. Bu makalenin amacı, mazoşizmin temel belirtilerini, klinik görünümünü ve gelişimsel temellerini psikanalitik açıdan ele almaktır. Öncelikle mazoşizmin özelliklerine ilişkin betimsel bir derleme yapılmış; ardından mazoşizmin etiyolojisini açıklamak üzere Freud’un ölüm dürtüsü ve yineleme zorlantısı kavramları ve Fairbairn’in nesne ilişkileri modelinde yer alan ahlaki savunma (moral defense), bölme (split) kavramları kullanılmıştır. Son olarak kendi aleyhine işleyen kişilik örüntüleri sergileyen A. Bey vakasıyla yürütülen psikoterapi süreci Freud ve Fairbairn’in kuramsal yaklaşımları kullanılarak formüle edilmiştir.