MANCINIK VE TÜRKİYE SELÇUKLULARINDA MANCINIK KULLANIMI

Abstract

Orta Çağ’ın ünü günümüze ulaşan güçlü surlarının yıkılmasında en etkili yöntem hiç kuşkusuz silâh gücüydü. Geçmişi antik çağlara dayanan mancınıklar, büyük taşlarla surları tahrip etmek veya düşmana ok atmak, neft ile düşman ordugâhlarını yakmak gibi çeşitli amaçlar için kullanılırdı. Orta Çağ’da düşmanlardan korunmak için güçlü surların arkasına gizlenmek yapılan en yaygın savunma şekli idi. Yıkılması nerede ise imkânsız olan bu güçlü surları etkisiz hale getirmek için kullanılan yegâne alet ise mancınık idi. Kuşatma sırasında kalelerin dışına yerleştirilen mancınıklardan yağdırılan gülleler kalelere doğru yoğun şekilde atılmakta idi. Mancınıklardan atılan silahlar o kadar yoğun olmaktaydı ki, bu faaliyet sırasında müstahkem yerin savunucuları, burçlara bile yaklaşamamaktaydılar. Bu arada, nakkâblar surları delme, lağımcılar da yer altından tünel açma faaliyetiyle meşgul olmaktaydılar. Sipahilerin bir kısmı da baltalar, nacaklar ve koçbaşlarıyla sur kapısını kırmaya, diğer kısmı da merdivenler ve ucunda demirden çengeller bulunan urganlarla kale burçlarına çıkmaya çalışmaktaydılar. Hangi faaliyet sonuç vermişse, oradan surların içine girilmekteydi. Surların içine girilmesi, genellikle müstahkem yer savunucularının savaşma azimlerini ve cesaretlerini kırmakta ve onların teslim olmalarını kolaylaştırmaktaydı. Bundan sonra yüz yüze yapılan çarpışmalarla son direniş noktaları da bertaraf edilip, müstahkem yere tamamen hâkim olunmaktaydı. Türkiye Selçukluları Devleti, Moğol istilasına uğrayıp aniden çöküşe geçene kadar Orta Çağ’ın güçlü devletlerinden biri idi. Bu nedenle dönemin politikası gereği toprak elde etme yarışında üstünlük sağlamak için izlediği fetih siyasetinde devrin güçlü silahlarını etkili şekilde kullanmıştır. Türkiye Selçukluları, silâh güçlerini etkin kullandıkları kuşatmalarda genellikle çepeçevre sardıkları müstahkem yeri önce yağmur gibi yağdırdıkları oklar ve mancınıklardan atılan güllelerle baskı altına almaktaydılar. Anadolu’ya geldikten sonra mancınık kullanımını zamanla geliştiren Türkiye Selçuklularının mancınık gibi aletleri kullanarak başlattıkları kuşatmaların çoğundan başarı elde ederek ayrılmasından, Selçuklularının devrin önemli silahı olan mancınık vb. silahları kullanma konusunda ne kadar mahir olduklarını anlamak mümkündür.