İmam Hatip Lisesi Öğrencilerinin Kur'an-ı Kerim Dersine Yönelik Motivasyonlarının İncelenmesi

Abstract

İmam Hatip Liseleri, Milli Eğitim Bakanlığı Din Öğretimi Genel Müdürlüğüne bağlı ortaöğretim kurumlarıdır. Bu kurumlarda, Fen ve Sosyal Bilimler ile Temel İslam Bilimleri eğitimi birlikte verilmektedir. Okutulan derslerin, %75 oranında Fen ve Sosyal Bilimler dersleri, %25 oranında da Temel İslam Bilimleri dersleri olduğu görülmektedir. Kur’an-ı Kerim Dersi, İmam Hatip Lisesi 9. 10. 11. ve 12. sınıflarda okutulmaktadır. Kazanımlara ulaşmada motivasyonun önemli bir etken olduğu düşünüldüğünde söz konusu derste hedeflerin gerçekleşmesi ve anlamlı bir öğrenmenin gerçekleşebilmesi için öğrencilerin derse yönelik motivasyon düzeylerinin yüksek olması gerekmektedir. Çünkü belirli düzeyde motive olmuş bir öğrencinin derse yönelik ilgisi ve dikkati, dersin içeriğini öğrenme arzusu ve çabası da artacaktır. Motivasyon kişide içsel veya dışsal olarak gelişebilir. Bu durum motivasyonun iki türünü oluşturmaktadır. Bunlar içsel motivasyon ve dışsal motivasyondur. İçsel motivasyon, kişinin dışarıdan herhangi bir karşılık beklemeden hoşlanmak, mutlu olmak amacıyla özverili bir şekilde davranmayı arzulamasıdır. Dışsal motivasyon ise kişinin, dışarıdan gelen ödüllendirme veya teşvik sebebi ile ya da cezalandırılma kaygısı ile bir davranışı yapmaktan sakınma veya vazgeçme yönünde istek duyması halidir. Bu çerçevede öğrenme üzerinde önemli etkisi olan motivasyonun, öğrencilerin herhangi bir derse yönelik motivasyonlarının incelenmesi, dersin hedeflerinin gerçekleşmesi ile ilgili önemli veriler sunabilir. Alanyazında Kur’an-ı Kerim dersiyle alakalı çalışmalar incelendiğinde bu çalışmaların çoğunlukla seçmeli Kur’an-ı Kerim dersiyle alakalı olduğu tespit edilmiştir. Bu çalışmalarda ele alınan konuların ise, ders öğretmenlerinin kullanmış oldukları yöntemlerin incelenmesi, derse ilişkin görüşlerin belirlenmesi, öğrencilerin dersle ilgili tutumlarının tespit edilmesi şeklinde olduğu görülmektedir. Ancak, alanyazında İmam Hatip Lisesi’ndeki temel derslerden biri olan Kur’an-ı Kerim dersine yönelik öğrenci motivasyonlarının incelendiği bir çalışma tespit edilememiştir. İlgili araştırmaların incelenmesi neticesinde İmam Hatip Lisesi’ndeki Kur’an-ı Kerim dersine yönelik öğrenci motivasyonlarının incelenmesinin alana katkı sağlayacağı kanaatine ulaşılmıştır. Bu araştırmada nicel araştırma yöntemlerinden kesitsel tarama araştırması kullanılmıştır. Araştırmanın örneklemi 2021-2022 eğitim-öğretim yılında Antalya ilinin merkez ilçelerinde bulunan Anadolu İmam Hatip Liseleri’nde öğrenim gören 564 (398 kız, 166 erkek) öğrencidir. Veri toplama aracı olarak katılımcılara araştırmacılar tarafından oluşturulan kişisel bilgi formu ile Seçmeli Kur’an-ı Kerim Dersine Yönelik Motivasyon Ölçeği uygulanmıştır. Söz konusu ölçek 18 madde ve 3 boyuttan oluşmaktadır. Veriler, çevrimiçi form olarak oluşturulan veri toplama aracının öğrencilere ulaştırılması ile elde edilmiştir. Çalışmada ilk olarak, ölçeğin iç tutarlığını hesaplamak amacıyla alt boyutların ve ölçeğin tamamının iç tutarlılık (Cronbach’s Alpha) değerleri hesaplanmıştır. Buna göre içsel motivasyon alt boyutu .85, dışsal motivasyon alt boyutu .57, işbirliğine dayalı motivasyon alt boyutu .81 olurken, ölçeğin tamamı için ise .90 olarak hesaplanmıştır. Bu sonuçlar ölçeğin, İmam Hatip Lisesi öğrencilerinin Kur’an-ı Kerim dersine yönelik motivasyon düzeylerini ölçmek için güvenilir bir araç olduğunu ortaya koymaktadır. Yapılan doğrulayıcı faktör analizi, ölçeğin yapısının da orjinal hali ile uyumlu ve bu sayede olduğu anlaşılmaktadır. Daha sonra ise İmam-Hatip Lisesi öğrencilerinin Kur’an-ı Kerim dersine yönelik motivasyonlarının yüksek düzeyde olduğu, cinsiyete göre Kur’an-ı Kerim derslerine yönelik motivasyonun farklılaşmadığı ancak sınıf değişkenine göre motivasyon türlerinin farklılaştığı sonucuna ulaşılmıştır.