Malatya Geleneksel Konutları Ve Dokusu Üzerine Bir Yaklaşım: Yakınca Evleri

Abstract

Anadolu ve Malatya tarihi ticaret yolları, jeopolitik ve topografya özellikleri nedeniyle tarih boyunca birçok uygarlık tarafından yerleşim alanı olarak tercih edilmiştir. Bu bağlamda Malatya kültürel ve doğal miras bakımından çok zengin ve çeşitli mimari mirasa ve dokuya sahiptir. Kültürel mirasımızın önemli bir bölümünü oluşturan geleneksel konutlar, yapıldığı bölgelerdeki sosyo-kültürel ve çevresel etmenlerden etkilenerek ve şekillenerek günümüze kadar gelmiştir. Geleneksel Türk evi; Anadolu’nun çevresel ve kültürel ortamı, Türklerin Orta Asya’dan getirdikleri kültürel ve mimari miras ve İslam inancının etkileşiminden ortaya çıkmıştır. Bu nedenle geleneksel konutlar yapıldığı bölgenin iklim, topoğrafya, kültürel ortam gibi fiziksel ve kültürel normların özellikleri ve çeşitliliğine göre şekillenerek; bölgeye özgü malzeme, mekan kurgusu, konumlanma ve yapım tekniği gibi mimari karakterler olarak karşımıza çıkmaktadır. Geleneksel konutlar dönemin sosyal, kültürel, ekonomik, teknoloji ve yapım teknikleri gibi birçok alanda bizlere veriler sunan önemli kültürel değerlerdir. Malatya, geleneksel konut ve doku bakımından zengin bir kültürel mirasa sahiptir. Fakat günümüzün değişen sosyo-kültürel ortam, ihtiyaçlar, yaşam tarzı, rant, hızlı kentleşme gibi birçok nedenden dolayı; Malatya, özellikle geleneksel dokusunu hızla kaybetmektedir. Bu bağlamda geleneksel konutları ve dokusunun büyük bir bölümünü halen özgün bir şekilde korumuş olan Yeşilyurt ilçesinin Yakınca Mahallesinde ki geleneksel konutlar üzerinde çalışma yapılmıştır. Çalışmanın yöntemi olarak literatür taraması yapılmış, çalışma alanı olarak belirlenen bölgedeki geleneksel konutların mekânsal rölöveleri alınmıştır. Geleneksel konutların iç mekan, cephe; taka, niş, dolap, ocak, sedir gibi mimari öğelerin detaylı görselleri çekilmiştir. Çalışmanın amacı; yoğun bir geleneksel dokuya sahip konutlarının plan, mekan özellikleri, cephe özellikleri, malzeme ve yapım teknikleri gibi mimari özelliklerini inceleyerek; yapılar hakkında detaylı irdelemeler yapılması amaçlanmıştır. Bu kapsamda Malatya Yakınca bölgesi özelinde geleneksel konutların önemine vurgu yapılarak, gelecek nesiller için bir literatür altlığı oluşturması ve geleneksel konutların daha iyi korunarak farkındalığın artırılması düşünülmüştür.