Kırılgan Beşlilerde Doğrudan Yabancı Yatırımlar ve Ekonomik Büyümenin Tarım Sektörüne Etkileri: Ampirik Değerlendirmeler

Abstract

Bu çalışmada, yabancı yatırımlara olan gereksinimleri yüksek, dışsal mali şoklardan önemli ölçüde etkilenebilen, derinleşen dış borç yükleri ile yüksek bütçe ve cari denge açıklarına sahip ve Amerikan yatırım bankalarından Morgan Stanley’in 2013’de yayınladığı raporda Kırılgan Beşli ülkeleri adı altında sınıflandırdığı Brezilya, Endonezya, Güney Afrika, Hindistan ve Türkiye’den oluşan ülke grubuna ait 2000 ve 2022 yılları arası dönemi verileri kullanılarak ekonomik büyüme ve doğrudan yabancı yatırımların, tarım sektörüne olan etkileri araştırılmaktadır. Çalışmanın değişkenleri arasındaki ilişkilerin tahmininde; yatay kesit bağımlılığı ile heterojen-homojenlik durumlarına bakılmış, CADF birim kök katsayısı ile uzun dönem katsayı tahmincisi analizleri gerçekleştirilmiştir. Yatay kesit bağımlılığı testi sonuçları, değişkenler arasında %1 anlam seviyesinde, yatay kesit bağımlılığı ilişkisi olduğunu göstermiştir. CADF birim kök testine göre sabitli modelde gdp değişkeni %5 anlam seviyesinde durağan iken diğer değişkenlerin birim kök içerdikleri görülmüştür. Panel eş bütünleşme testi sonucunda ise, seriler arasında uzun dönemli eş bütünleşme ilişkisinin varlığı belirlenmiştir. Panelin geneli itibari ile ulaşılan sonuçlar, doğrudan yabancı yatırımları ifade eden fdi’in, ekonomik büyümeyi temsil eden gdp’in ve tarımsal katma değeri ifade eden agri üzerinde sırayla, %1 ve %5 istatistiksel önem seviyesinde anlamlı etkileri olduğunu ve yanı sıra katsayının da negatif olduğunu göstermektedir.