Klasik Hanefî Faiz Teorisinin Günümüzde Geçerliliği Sorunu: Kağıt Paraların ve Sanayi Ürünlerinin Kendi Cinsleriyle Mübadelesinde Fazlalık Faizi

Abstract

Klasik dönemde hakim olan faiz teorileri günümüzde aynen tatbik edildiklerinde, kağıt paraların ya da bir çok sanayi ürününün kendi cinsleriyle mübadelesinde eşitliğe riayet edilmesi gerekmediği sonucu açığa çıkmaktadır. Sözgelimi, fazlalık faizinde bedeller arasında cins birliği yanında keylîlik ya da veznîlik birliği aranan teoriye göre, keylî ya da veznî olmayan kağıt paralar ve bir çok sanayi ürünü fazlalık faizinin konusu değildirler. Bedellerin yiyecek maddesi, altın ya da gümüş olmasını şart koşan diğer hakim faiz teorisi esas alındığında da aynı sonuçla karşılaşılmaktadır. Buna karşılık, günümüzde kağıt paraların ve birbirine eşit olarak üretilen sanayi ürünlerinin kendi cinsleriyle mübadelelerinde eşitliğin mutlaka şart koşulması gerektiği düşüncesiyle çağdaş İslam Hukukçuları, çoğunlukla, faiz yasağının kapsamını yeni bir faiz teorisi ortaya koyarak genişletme eğilimi içerisindedirler. Bu nedenle çağdaş dönemde, klasik dönemde hakim olduğu belirtilen teoriler yerine, her türlü paranın ve her türlü mislî malın kendi cinsleriyle mübadelelerinde eşitliğe riayet edilmesini gerektiren yeni bir teori yaygınlık kazanmaya başlamıştır. Sözü edilen durum, aynı zamanda klasik teorilerin günümüzde geçerliliğini sürdürüp sürdürmediği sorununu açığa çıkarmaktadır. Bu araştırmada, gerçekte kağıt paraları ve tüm sanayi ürünlerini kapsayan bir genişlikte olduğu gerekçesiyle, Hanefî faiz teorisi bakımından günümüzde herhangi bir geçerlilik sorununun bulunmadığı gösterilmek istenilmektedir.