Kişisel Mektuplarının Açılması Meselesiyle Meclis-i Mebusan Gündemine Gelen Bayezid Mebusu Süleyman Sûdî (Acarbay) Bey'in Siyasi Faaliyetleri

Abstract

1866 yılında Bayezit'te doğan Süleyman Sûdî Bey, Tutak Aşar ve Ağnam Memuru Kapılar Kethüdâsızâde Abdülkadir Ağa'nın oğludur. İlk ve ortaöğrenimini Bayezit'te tamamlayan Süleyman Sûdî Bey ayrıca medrese eğitimi de almıştır. 1883 yılında Karakilise Mahkemesi'nde kâtiplik görevine başlayan Süleyman Sûdî Bey, 1887'de Tutak Bidayet Mahkemesi birinci katipliğine atanmışsa da 1892 yılında Eleşkird Bidayet Mahkemesi katipliğine nakledilmiştir. 1904 yılında bu görevden azledilen Süleyman Sûdî Bey, aynı yıl tekrar Tutak Bidayet Mahkemesi katipliğine atanmıştır. II. Meşrutiyet'in ilanından sonra yapılan seçimlerde 16 Ocak 1909 tarihinde Bayezit Mebusu seçilen Süleyman Sûdî Bey, ikinci dönem Meclis-i Mebusan'da da aynı görevine devam etmiştir. 23 Temmuz 1912'de Meclisin feshi ile mebusluk görevi sona eren Süleyman Sûdî Bey'in 1912-1918 yılları arasındaki faaliyetleri hakkında fazla bilgi bulunmamaktadır. 1918 yılında Mondros Mütarekesi sonrasında başlayan Millî Mücadeleye katılan Süleyman Sûdî Bey, Birinci TBMM'ne Bayezit Mebusu olarak seçilmiş ve 15 Mayıs 1920'de Meclise katılmıştır. Mecliste Dâhiliye (İçişleri) ve Dilekçe Encümenleri ile Memurin Muhakemâtı Tetkik Kurulu'nda görev alan Süleyman Sûdî Bey ayrıca işgalden kurtarılan bölgeler muhacirleri için komisyonda çalışmıştır. Bu dönemde 3 kanun önergesi ve 4 soru önergesi veren Süleyman Sûdî Bey, 1'i gizli oturumda olmak üzere Meclis'te 12 kez konuşma yapmıştır. 1923 yılında yapılan II. TBMM seçimlerinde yine Bayezit Mebusu seçilen Süleyman Sûdî Bey bu dönemde; 1 kanun teklifi, 3 önerge vermiş ve 9 konuşma yapmıştır. 7 Ocak 1928 tarihinde Bayezit'te vefat eden Süleyman Sûdî Bey'in ailesi “Acarbay” soyadını almıştır. Süleyman Sûdî Bey'in Meclisteki faaliyetleri arasında; Bayezit Livası'nın müstakil liva (bağımsız sancak) olarak idaresi için 1920 yılında verdiği kanun teklifinin TBMM tarafından kabul edilmesi ve yasalaşması önemlidir. Süleyman Sûdî Bey'in bir başka teklifi; 1924 yılında Karaköse Kaza merkezinde Gazi Mustafa Kemal Paşa'nın ismi ile bir idadi açılmasına dairdir. Bu teklif TBMM Maarif Encümeni'nde görüşülürken Maarif Vekili İsmail Safa Bey de toplantıya katılmıştır. Bu toplantıda; Karaköse'de idadiye talebe yetiştirecek yeteri kadar iptidai mektep bulunmadığı gerekçesiyle bu teklif kabul görmemiş, ancak 1924 yılında Doğu Anadolu'da 10 tane yatılı iptidai mektep açılması planlandığı için bu teklifin Maarif Vekaleti'ne havale edilmesi kararlaştırılmıştır. Bayezit'in yetiştirdiği önemli siyasi şahsiyetlerden birisi olan Süleyman Sûdî Bey, memuriyetlerinin yanında hem Meclis-i Mebusan'da ve hem de TBMM'nde ikişer dönem mebusluk görevinde bulunmuştur. Bu görevleri sırasında gerek yerel ve gerekse ülke genelini ilgilendiren konularla ilgili olarak yasama faaliyetlerinde bulunmuştur.