Kendiliğinden Montajlı Peptidler ve Kullanım Alanları

Abstract

Moleküler kendiliğinden montaj, moleküllerin kovalent olmayan etkileşimler yoluyla biraraya gelerek supramoleküler yapılar oluşturduğu doğal bir mekanizmadır. Doğada mevcut olan nano ve mikro yapıdaki kendiliğinden montaj mekanizmalarının taklit edilmesiyle, istenilen özellikte çeşitli materyallerin tasarlanması mümkündür. Bu nanoyapılar, karbonhidrat, nükleik asitler ve peptidler gibi yapı taşlarının kendiliğinden montajıyla oluşmakla birlikte bunlar arasında kendiliğinden montajlı peptidler biyouyumluluk, biyobozunurluk ve kimyasal çeşitlilik yönünden en umut verici olanıdır. Peptitlerin kendi kendine montaj özelliklerinden yararlanılarak, nanotüpler, nano lifler, nano küreler, nano kapsüller ve hidrojeller gibi çok sayıda nanoyapı elde edilmiştir. Kendiliğinden montajlı peptid nanoyapılarının işlevi, uygun peptid bloklarının tasarımı ile ayarlanırken stabilite ve aktivitesi sıcaklık, pH, ışık ve elektriksel kuvvet gibi dış uyarıcılar kullanılarak değiştirilebilmektedir. Bugüne kadar peptidlerin kendiliğinden montaj mekanizması kullanılarak çok sayıda işlevsel materyal tasarlanmış ve bu materyaller birçok alanda uygulama imkanı bulmuştur. Bunlar arasında en çok öne çıkanlar, ilaç salınımı ve doku mühendisliği uygulamalarıdır. Bu derlemede, kendiliğinden montajlı peptid yapı blokları, kendiliğinden montaj mekanizması ve kendiliğinden montajlı peptid nanoyapıların uygulama alanları üzerinde durulmuştur.