Jeofizik Yöntemler İle Kütle Hareketi Modellemesi: Karapürçek, Sakarya Örneği

Abstract

Bu çalışma, sismisitesi yüksek, aynı zamanda jeomorfolojik yapısı ve yüksek yağış rejimi ile heyelan probleminin sıklıkla gündeme geldiği bölgelerden biri olan Sakarya ilinin Karapürçek ilçesinde meydana gelmiş bir kütle hareketinin bütünleşik jeofizik yöntemler ile modellenmesini amaçlamıştır. Bu amaç doğrultusunda heyelan yüzeyinde farklı fiziksel özelliklere duyarlı iki boyutlu (2B) elektik rezistivite tomografisi (ERT), aktif yüzey dalgaları analizi (MASW) ve mikrotremör (HVSR) yöntemleri uygulanmıştır. Jeofizik kesitler ile heyelan içyapısının gerçeğe daha yakın modellenebilmesi için jeolojik zemin sondajlarına da başvurulmuştur. Gerçekleştirilen bütünleşik çalışmalarda, yüksek özdirence ve kayma dalgası hızına (Vs) sahip heterojen yapıda kırıklı-çatlaklı arkozik kumtaşı malzemesinin alışagelmiş kütle hareketi modellerinin aksine düşük özdirence ve Vs hızına sahip kiltaşı üzerinde hareket ettiği belirlenmiştir. Bu karakterizasyon mikrotremörden elde edilen doruk genlik frekans değerlerinin düşük frekanslara doğru hareketi ile de desteklenmiştir. Ayrıca alt kotlara doğru yeni kayma düzlemleri ile gerçekleşen ilerleyişin peneplen vadi sırtında bir rotasyona uğradığı ve farklı yönde bir kayma düzlemine evrildiği tespit edilmiştir. Elde edilen bu sonuçlar çalışma alanındaki kütle hareketini tanımlayan basitleştirilmiş bir şematik diyagram üzerinde de verilmiştir. Son olarak heyelan karakterizasyonu kapsamında gerçekleştirilen bu gibi çalışmaların kütle hareketini önlemedeki rolü ve farklı disiplinlere sağladığı katkı ortaya konmuştur.