Jan Żabiński (1897-1974) - zoolog, wizjoner, polak, demokrata

Abstract

Jan Franciszek Dionizy Żabiński urodził się 8 kwietnia 1897 r. w Warszawie. Tuż po osiągnięciu pełnoletności został wcielony do odrodzonego po zaborach Wojska Polskiego. Wziął udział w wojnie polsko-bolszewickiej 1920 r. Służył też w osobistej ochronie marszałka Józefa Piłsudskiego. Ukończył studia zoologiczne w Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Pracę doktorską z fizjologii obronił na Uniwersytecie Warszawskim. Zaangażowany w program ratowania i przywracania naturze żubra, był też redaktorem Ksiąg Rodowodowych Żubra. Po wygranym konkursie, w 1929 r. objął stanowisko dyrektora Miejskiego Ogrodu Zoologicznego w Warszawie. Warszawskie ZOO pod jego kierownictwem znalazło się w ciągu dziesięciu lat wśród najnowocześniejszych ogrodów zoologicznych na świecie. O Żabińskim było głośno w świecie zoologicznym w związku z Jego zaangażowaniem w rozmnożenie likaonów, konia Przewalskiego i, przede wszystkim, słonia indyjskiego.Za kadencji Żabińskiego urodził się jedyny, jak dotąd w ogrodach zoologicznych Polski, słoń. Po zniszczeniu ZOO we wrześniu 1939 r., Żabiński pozostawał w konspiracji. Na terenie ogrodu zoologicznego ukrywał broń. Nauczał na tajnych kompletach. W swoim domu na terenie ZOO ukrywał osoby narodowości żydowskiej, wielokrotnie osobiście wyprowadzał z getta warszawskiego osoby, na które wydano wyrok śmierci. Wraz z żoną Antoniną Żabińską uratował z zagłady około 300 osób, za co został w 1965 r. odznaczony tytułem ?Sprawiedliwy wśród Narodów Świata?. Powstaniec warszawski, po upadku Warszawy, więzień Stalagów w Niemczech. W 1948 r. otworzył na nowo warszawskie ZOO dla zwiedzających. Za przynależność do AK szykanowany przez Urząd Bezpieczeństwa, zmuszony został do opuszczenia Ogrodu w 1951 r. Autor kilkudziesięciuksiążek i 1500 audycji radiowych o charakterze zoologicznym. Dwukrotnie odznaczony Krzyżem Walecznych i Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski z gwiazdą. Zmarł 26 lipca 1974 r. Pochowany został na Cmentarzu Powązkowskim.