IS LITERATURE EDUCATION POSSIBLE IN THE MUSEUM? Teacher Candidates’ Literature Education Experience in the Museum

Abstract

Edebiyat, öğrenciyi yaşamla buluşturan, onun yaşama farklı bir pencereden bakmasını sağlayan, daha farklı olasılıkların da olabileceğini gösteren bir disiplin ve yaşamı anlamanın vazgeçilmez aracıdır. Edebiyatı sadece dersliklerde ve ders kitapları çerçevesinde ele almak, öğrenci, edebiyat ve yaşam arasına bir mesafe koyarak öğrenciyi edebiyattan uzaklaştırmaktadır. Bu nedenle edebiyat, yaşam ve öğrenci arasındaki bağı geliştirip kuvvetlendirecek hayale, deneye ve keşfe açık, yenilikçi, yaratıcı ve alternatif uygulamalara ihtiyaç duyulmaktadır. Bu uygulamalardan biri müzede eğitimidir çünkü müzeler, sanatsal ve kültürel objeler aracılığıyla ziyaretçilerin kişisel bilgi ve becerilerini bir diğer disipline transfer etme becerilerini geliştirerek onlara özel ve benzersiz öğrenme deneyimi sunan etkili okul dışı öğrenme ortamlarıdır. Edebiyat eğitimi sürecinde müzeler, sergilediği nesneler ve anlattığı hikâyeler aracılığıyla edebiyatı somutlaştırarak yaşam, edebiyat ve okur arasında bağ kurmakta ve okuru edebiyata yaklaştırmaktadır. Müzelerin birçok disiplinin eğitiminde okul dışı öğrenme ortamı olarak kullanımı yaygınlaşmakta ancak dil ve edebiyat eğitimi gibi alanlarda kullanımına ilişkin uygulama örnekleri sınırlılık göstermektedir. Bu nedenle çalışma kapsamında Türk dili ve edebiyatı eğitiminde müzelerin kullanımına yönelik uygulama örnekleri üzerinden Türk dili ve edebiyatı öğretmeni adaylarının müzede edebiyat eğitime ilişkin deneyimlerini değerlendirmek amaçlanmıştır. Araştırma nitel bir çalışma olarak tasarlanmıştır. Çalışma grubunu Ankara’da bir devlet üniversitesinde öğrenim görmekte olan on beş Türk dili ve edebiyatı öğretmenliği öğrencisi oluşturmaktadır. Çalışma kapsamında altı edebiyat müzesinde, 36 saat edebiyat eğitimi çalışması yapılmıştır. Çalışmanın verilerinin toplanmasında yarı yapılandırılmış görüşme formu ve süreç değerlendirme notları kullanılmıştır. Öğretmen adaylarının müzede gerçekleşen uygulamalara ilişkin deneyimleri farkındalık, katkı ve eleştiri başlıkları altında değerlendirilmiştir. Çalışmanın sonucunda öğretmen adaylarının edebiyatı bütünsel ve disiplinlerarası bir bakış açısıyla ele aldıkları, edebiyat eğitiminin müzeler gibi okul dışı öğrenme ortamlarında yapılabileceği konusunda algılarının değiştiği, uygulamanın ardından edebiyata ilişkin sevgi, ilgi, merak ve farkındalıklarının arttığı belirlenmiştir. Bu sonuçlardan hareketle Türk dili ve edebiyatı öğretim programında müzelerin kullanımına ilişkin etkinlik önerilerine ile uygulama örneklerine yer verilmesi ve müzelerdeki eğitim birimleri tarafından Türk dili ve edebiyatı öğretimi kazanımları ile ilişkilendirilmiş öğretim etkinliklerinin hazırlanması önerilmektedir.