Investigation of research trends of graduate theses on global citizenship in Turkey: A meta-synthesis study

Abstract

21. yüzyılda küresel vatandaşlık konusunun konjoktürel nedenlerle önemi artmış ve gerekli hale gelmiştir. Bu nedenle konuya ilişkin araştırma yapılması önemli görülmüştür. Bu çalışmanın amacı, Türkiye’de küresel vatandaşlık üzerine yapılmış lisansüstü tezlerdeki araştırma eğilimlerini saptamak ve yeni araştırmalar hakkında araştırmacılara fikir verip orijinal çalışmalar üretmelerine katkı sağlamaktır. Çalışma, nitel araştırma yöntemi kapsamında meta-sentez modelinde gerçekleştirilmiştir. Araştırma evreni, YÖK Ulusal Tez Merkezi veri tabanında yer alan küresel vatandaşlık konusuna yönelik 16 yüksek lisans ve 5 doktora olmak üzere toplam 21 tezden oluşmaktadır. Tezlerin tümüne erişim sağlandığı için örneklem alımı gerçekleşmemiştir. Araştırma kapsamındaki tezlerde yıl ve branş ayrımı yapılmamıştır. Veri tabanı “Küresel vatandaşlık, dünya vatandaşlığı” anahtar kelimeleriyle taranmıştır. Konu ile ilgili tüm tezler; tezin yayınlanma yılı ve tezin türü, anabilim dalı, özgün dili, tema, yöntem, model, çalışma grubu, veri toplama aracı ve veri analizi değişkenlerine göre incelenmiştir. Araştırmacının geliştirdiği tez sınıflama formu veri toplama aracı olarak kullanılmıştır. Elde edilen veriler içerik analizi ile çözümlenmiştir. Araştırmanın güvenirliği/uyuşum yüzdesi .85 olarak bulunmuştur. Araştırma sonucunda, lisansüstü tezlerin en çok 2015 ve 2019 yıllarında tamamlandığı, tezlerde sosyal bilgiler ve sınıf öğretmenliği anabilim dallarının önde çıktığı, yapılan tezlerin en çok yüksek lisans tezi olduğu, tez temalarının bir değişkenle ilişki belirleme, görüş, algı ve tutum belirleme üzerine yoğunlaştığı tespit edilmiştir. Ayrıca tezlerin yöntemsel özelliklerine bakıldığında en çok; nicel araştırma yöntemi, desenin tarama modeli, çalışma grubunun öğretmen ve öğretmen adayları, veri toplama aracının ölçek ve veri analizinin istatistiki analiz olduğu görülmüştür. Bu bulgular ışığında küresel vatandaşlığa yönelik doktora çalışmalarının ve nitel çalışmaların artırılması önerilebilir.