I. DÜNYA SAVAŞI SONRASI DÖNEMDE SYKES-PİCOT ANLAŞMASI KAYNAKLI SORUNLAR

Abstract

Doğu Sorunu (Şark Meselesi) adı altında XIX. yüzyılda ve XX. yüzyıl başlarında Osmanlı İmparatorluğu’nun toprak bütünlüğünün korunmasından başlayarak önce Avrupa’daki, daha sonra da tüm topraklarının paylaşılmasına yönelik politikalar izleyen İngiltere, Fransa ve Rusya, I. Dünya Savaşı sırasında, 1916’da imzaladıkları Sykes-Picot Anlaşması ile Anadolu ve Ortadoğu topraklarını kâğıt üzerinde paylaşmışlardı. Ne var ki, bu gizli paylaşım anlaşması, özellikle I. Dünya Savaşı sonrası dönemde gerek Anadolu’da gerekse Suriye, Irak ve Filistin’de çok önemli sorunların kaynağını oluşturmuştur. I. Dünya Savaşı’nın galiplerinin Osmanlı İmparatorluğu’nu resmen paylaştıkları 10 Ağustos 1920 tarihli Sèvres Antlaşması’nın son taslağının hazırlandığı San Remo Konferansı’nda (18-26 Nisan 1920) Suriye, Irak ve Filistin mandalarının Fransa ve İngiltere’ye bırakılması, pek çok sorunu beraberinde getirmiş ve mandater devletleri yönetimleri altındaki bölgelerde önemli ayaklanmalarla karşı karşıya bırakmıştı. İngiltere ve Fransa, geleneksel “böl ve yönet” politikalarına karşın mandater olarak bulundukları bu topraklarda huzuru sağlayamamışlar, özellikle Arap milliyetçiliği kaynaklı sorunlarla karşılaşan bu devletler sonunda bu yörelerden ya çekilmiş ya da bağımsızlık vermek zorunda kalmışlardır.