Hasankeyf (Batman) Ortaçağ Toplumunda Ağız ve Diş Sağlığı

Abstract

Ilısu Barajı Hasankeyf kurtarma kazısı kapsamında 2019 yılı içinde çıkarılan buluntuların dönemi, Ortaçağ olarak tarihlendirilmiştir. Çalışmanın amacı; Hasankeyf bireylerinin üst çene, alt çene ve diş bulguları incelenerek, ağız sağlığı, beslenme alışkanlıkları, yaşam biçimi ile birlikte demografik yapısını tahmin etmektir. Çalışmada, diş ve çene patolojilerinde çürük, apse, ölüm öncesi kaybı ve diş taşı oluşumları incelenmiştir. Veri analizi sonucunda, 83 birey (% 33,73 erkek, %25,30 kadın, %33,73 bebek-çocuk ve %7,22 erişkin bireyin cinsiyeti tahmin edilememiştir) tahmin edilmiştir. Değerlendirilen veriler, 63 adet mezardan elde edilen 57 adet (24 adet maxilla, 33 adet mandibula) üst ve alt çeneden oluşmaktadır. Toplumda çürük görülme oranı % 2,56, apse % 2,38, antemortem diş kaybı % 29,25 ve diş taşı % 5,76’dır. Patolojiler cinsiyet açısından değerlendirildiğinde, çürük erkek bireylerde, apse kadın bireylerde, antemortem diş kaybı ve diş taşı yine erkek bireylerde daha yüksek oranda tespit edilmiştir. Çürük, orta yetişkin grupta, antemortem diş kaybı ileri yaş grubunda daha yüksek oranda görülmüştür. Değerlendirmeler sonucunda toplumun beslenme alışkanlıklarının bitkisel besin ağırlıklı ürünleri diyetlerinde bulundurdukları tahmin edilmiştir. Karşılaştırılan çağdaşı ve yakın dönem eski Anadolu toplumlarıyla belirgin bir farklılık taşımadığı ve benzer bir hayat sürdükleri tahmin edilmiştir. Hasankeyf toplumuna özgü maxilla ve mandibula’ya ait paleopatolojik bulguların karşılaştırmalı veri için değerlendirilebileceği ve Güneydoğu Anadolu bölgesi için antropolojik veri kaynağı olabileceği düşünülmektedir.