Hacla İlgili Âyetlerin Tedrîcilik Açısından Değerlendirilmesi

Abstract

Kur’an-ı Kerim, Levh-i Mahfûz’dan Beytü’l-İzze’ye toptan indirildikten sonra buradan Hz. Peygamber’e (s.a.v.) peyderpey vahyedilmiştir. Takriben 23 yıllık bir zaman dilimini kapsayan vahyin gelişi, insanların ihtiyacı ve maslahatlarına göre, alışkanlıkları ve davranışlarındaki bağımlılık oranları, psikolojik ve sosyolojik algıları dikkate alınarak tedrîcî bir yöntem neticesinde tamamlanmıştır. Allah Teâlâ Kur’an’da emir ve yasaklarını bildirirken kullarının maslahatlarını gözeterek tedrîcilik metodunu kullanmıştır. Kur’an’ın bir anlatım üslûbu olan bu metot içki, faiz gibi yasaklarda; savaş, namaz gibi emirlerde ve ahlakî ilkeler bağlamında yanlış davranışların kaldırılıp doğrularının yerleştirilmesinde en etkili yöntemlerden birisi olmuştur. Tedrîcilik metodunun uygulandığı alanlardan birisi de hac ibadetidir. Hac ibadetiyle ilgili âyetler incelendiğinde hac farz kılınıncaya kadar birkaç aşamanın zikredildiği ortaya çıkmaktadır. Bu meyanda vahyin başlangıcından itibaren uygulanan ve Üslûbü’l-Kur’an’ın bir parçası olan tedrîcilik metodu önem arz etmektedir. Önemine binaen bu çalışmada tedrîciliğin hac ibadetinin farz kılınmasında da uygulandığını dikkatlere sunmak amaçlanmaktadır. Çalışmada literatür tarama yöntemi kullanılmış, hac ibadetiyle ilgili âyetler esas alınmış, bu âyetlerin tefsiri bağlamında klasik ve modern tefsirler taranmıştır. Aynı şekilde hac ibadetine dair yazılmış diğer çalışmalar incelenmiştir. Çalışma; Üslûbü’l-Kur’an, tedrîcilik, hac kavramları ve hacla ilgili âyetlerin hac ibadetinde tedrîcilik bağlamında izahını kapsamaktadır. Neticede tedrîcilik metodunun önemi ve hacla ilgili âyetlerde tedrîcilik metodunun nasıl uygulandığı ortaya konulmaya. Böylece hac ibadetinin tedrîcî bir şekilde meşru kılındığı ispatlanmaya çalışılmıştır.