GRAFİK TASARIM EĞİTİMİNDE, TİPOGRAFİ ALANINDA YAYINLANAN AKADEMİK ÇALIŞMALARIN İNCELENMESİ: BİBLİYOMETRİK BİR ANALİZ

Abstract

Tipografi Yunancada biçim yazı anlamına gelen “typos” ve “graphia” üretilmiştir ve uygun bir biçimde yazmak anlamına gelmektedir. Yazı karakteri, boyutu, satır uzunluğu boşluklama vb. unsurlarla oluşturulan tipografi, bu unsurlarla okuyucuyla iletişim kuran görsel ve işlevsel bir düzenleme, tasarım dili olarak tanımlanabilir. Tipografi, yazınsal ve görsel iletişimin temel bir unsuru olup, metinlerin okunaklılığını artırarak mesajın anlaşılmasını kolaylaştırırken, yazılı metinlerin de etkili iletişim kurmasında önemli bir rol oynamaktadır. Tipografi aynı zamanda bir tasarım dilini de ifade etmektedir. Tipografi, yazının biçimsel ve estetik yönünü vurgularken, aynı zamanda işlevsel bir amacı da yerine getirir. Mesajın hedef kitleye ulaşmasını kolaylaştıran yazılar, hedef kitlenin verilmek istenen mesajı anlamalarını kolaylaştırırken, iletişimi de daha kolay hale getirmektedir. Bu nedenle tipografi, reklamcılık, grafik tasarım, kitap basımı ve diğer yazılı iletişim alanlarında kritik bir öneme sahiptir. Günümüzde, tipografi birçok kişi için bir sanat olarak da kabul edilir. Tipografi sadece bir sanat dalı olmayıp, aynı zamanda bir bilim olarak öne çıkmaktadır. Tipografi, yazı karakterlerinin legibilitesi (okunabilirlik), yazı tipi seçimi, düzenleme kuralları ve yazı karakterlerinin matematiksel ölçümlemesi gibi konuları da içermektedir. Bu çalışmada, grafik tasarım eğitiminde tipografiyle ilgili yayımlanan bilimsel/akademik çalışmaların bibliyometrik analiz yöntemi kullanarak incelenmesi amaçlanmaktadır. Araştırma kapsamında, nitel araştırma desenlerinden vaka/durum çalışması (case study) kullanılmıştır. Çalışmada, Web of Science (WoS) veri tabanında “typography” anahtar kelimesi kullanılarak arama yapılmıştır. Arama ölçütü olarak “tüm alanlar” seçilmiştir. Araştırmaya 1976-2020 yılları arasında yayımlanan çalışmalar dâhil edilmiştir. WoS’ta bu alanda yer alan 1332 bilimsel/akademik çalışmaya ait bibliyometrik veri, çalışmanın veri setini oluşturmuştur. Analizler VOSviewer programı ile yapılmış olup tipografi alanına dair son yıllara ait eğilimler gösterilmiştir.