Gospodarstwa opiekuńcze jako perspektywiczny kierunek rozwoju usług społecznych w środowisku wiejskim

Abstract

Celem artykułu jest przedstawienie kwestii rozwoju usług społecznych na obszarach wiejskich w Polsce w oparciu o zasoby oraz infrastrukturę gospodarstw rolnych. Opracowanie jest próbą ujęcia istoty rolnictwa społecznego ze szczególnym uwzględnieniem gospodarstw opiekuńczych i podkreślenia ich roli w środowisku wiejskim. W artykule zaprezentowano inicjatywy podejmowane m.in. przez Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego oraz Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie. Pilotażowe projekty realizowane na terenie województwa kujawsko-pomorskiego są przykładem innowacyjnego rozwiązania w sferze polityki senioralnej oraz wspierania osób z niepełnosprawnością intelektualną, zaś doświadczenia związane z funkcjonowaniem Sieci Zagród Edukacyjnych podkreślają istotną rolę gospodarstw rolnych w procesie edukacji. Niniejsze opracowanie łączy zatem teoretyczne rozważania z opisem praktycznych rozwiązań. Gospodarstwo opiekuńcze stanowi szczególny typ rolnictwa społecznego, integrującego wielofunkcyjność gospodarstw rolnych z usługami opiekuńczo-zdrowotnymi, a zarazem przedsiębiorczością społeczną. Istotnym elementem w rolnictwie opiekuńczym jest wykorzystanie potencjału gospodarstwa rolnego do prowadzenia działań o charakterze terapeutycznym, opiekuńczym i integracyjnym. Rolnictwo zaangażowane społeczne stanowi dla rolników szansę na dostarczanie nowych usług i tym samym poszerzenie i zróżnicowanie ich działalności oraz wielofunkcyjnej roli w społeczeństwie. Możliwość prowadzenia dodatkowej działalności w wielu gospodarstwach rolnych wpłynie na polepszenie sytuacji ekonomicznej całych społeczności lokalnych. Ponadto wzrośnie liczba i poziom usług społecznych oferowanych na terenach wiejskich. Gospodarstwa opiekuńcze pełnią istotną rolę w kontekście wyzwań związanych ze starzeniem się społeczeństw, skutkującym ograniczaniem zasobów siły roboczej oraz zwiększaniem się liczby osób wymagających wsparcia (niepełnosprawnych, zagrożonych wykluczeniem, seniorów). Rozwój gospodarstw opiekuńczych z pewnością wpłynie na podniesienie jakości życia na obszarach wiejskich oraz rozwiązywanie problemów nierówności w dostępie do usług społecznych. Do zrealizowania celu pracy jako metody badań wykorzystano analizę literatury przedmiotu i materiałów źródłowych oraz metodę opisową i porównawczą.