„Ginące dzieci, rozpaczające matki” – analiza dyskursu zapośredniczonego komputerowo w odniesieniu do obrazu ludności cywilnej oraz narodu dotkniętych wojną w Ukrainie (na podstawie polsko-języcznych wpisów na forach internetowych)

Abstract

Celem artykułu jest wstępne zbadanie dyskursywnego obrazu cywili oraz całego narodu dotkniętych zbrojną napaścią Rosji na Ukrainę w 2022 roku, na podstawie wpisów na polskojęzycznych forach internetowych. Zastosowaną metodą badawczą jest jakościowa analiza dyskursu z elementami analizy wspomaganej komputerowo z wykorzystaniem narzędzia Sketch Engine. O ile istnieje szereg badań dotyczących trwającego od 2014 konfliktu w Ukrainie na podstawie szeroko pojętego dyskursu medialnego, wydaje się, iż wydarzenia od 2022 roku nie zostały jeszcze dogłębnie zbadane. W części teoretyczno-metodologicznej artykułu omówiono takie zagadnienia jak dyskurs i narracja oraz analiza dyskursu zapośredniczonego komputerowo, w tym gatunek wpisu na forum. W części analitycznej, z perspektywy mikro, skupiono się na tekstowych odniesieniach do cywilów i narodu, jak również ich otoczeniu tekstowym. W perspektywie makro z kolei zbadano dłuższe struktury tj. dyskursy i narracje oraz zastosowane metafory. Jak pokazują wyniki tego badania, z perspektywy mikro, ukraińscy cywile oraz naród są przedstawiani w sposób pasywny, jako tło dla lub obiekt działań, również militarnych, co można wywnioskować na podstawie obecności konkretnych elementów tematycznych oraz rozmieszczenia akcentów komunikacyjnych na poziomie zdania, a także zastosowanych wyrażeń metaforycznych. Z perspektywy makro, niniejsze dane zostały analizowane pod kątem obecności konkretnych dyskursów oraz narracji, które pojawiły się we wcześniejszych badaniach, na innych danych, w innym kontekście i w innych ramach czasowych. W niniejszym badaniu również pojawił się dyskurs podzielonego narodu oraz narracje dotyczące krytyki Zachodu, budowania rosyjskiego państwa oraz walki z faszyzmem. Zakładając, iż istnieje zależność pomiędzy dyskursem a społeczną rzeczywistością, w świetle uzyskanych wyników należy podkreślić rolę mediów w kształtowaniu konkretnych poglądów oraz postaw.