Göç ve Annelik: Ulusaşırı Göçmen Kadınların Annelik Pratikleri

Abstract

Kadınlığın toplumsal inşasına ilişkin süreçler annelik olgusunu da güçlü biçimde şekillendirmektedir. Kadınlık, mevcut toplumsal atmosferde anne olmaya içkin ya da ona alternatif konumda ele alınırken, annelik daha köklü ve etkili kültürel örüntülerden beslenmektedir. Göçmenlik ise bütünüyle değiştiren, dönüştüren, alt-üst edip yeniden oluşturan yanlarıyla özellikle ulusaşırı olduğunda anneleri çok daha belirgin biçimde etkilemektedir. Bu araştırma göçün ortaya çıkardığı annelik formlarına odaklanmaktadır. Anneliğin mevcut sosyolojik bağlamlar yanında göç sürecinden nasıl etkilendiği, köken ve ev sahibi kültürler ile ilişkisinde tercih ve yönelimlerini nasıl oluşturduğu, göçmen annelerin herhangi bir dayatmacı atmosfere maruz kalıp kalmadıkları ya da böylesi bir durumda ne tarz uyum/direnç stratejileri geliştirdikleri ve nihayet göçmen annelere özgü annelik tipolojilerinden söz etmenin olanağı çalışmanın temel sorularını oluşturmaktadır. Nitel metodoloji çerçevesinde Türkiye’den dünyanın çeşitli ülkelerine göç etmiş anneler ile yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılarak, internet araçları yoluyla gerçekleştirilen görüşme ve yazışmalar araştırmanın veri setini oluşturmaktadır. 25 göçmen anne ile kişisel hikâyeleri, deneyimleri, duygu ve düşünceleri ekseninde kendi annelik serüvenleri konu edinilerek gerçekleştirilen görüşmeler sonucunda göçmenliğin annelik olgusunu derinden etkilediği, yalnızca ulusaşırı göçmen anneler için geçerli olan bir dizi deneyimler ağının ‘göçmen ya da gurbetçi annelik’ olarak isimlendirebileceğimiz bir annelik tarzını oluşturduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bu yeni annelik tipolojisinin önceki ve sonraki kültürleri içeren bir ‘hibrit annelik’ modelinin ötesinde kendine özgü niteliklere ve ev sahibi toplumun kuşatıcı gücü karşısında çeşitli stratejilere sahip özgün formlar ürettiği anlaşılmaktadır.