Fox Symbolism in Epics of The Turkish World Epics

Abstract

Destanlar, Türk kültürünün en temel öğelerinden biridir. Türklerin, sosyal, siyasal, kültürel ve beşerî hayatı hakkında verdiği bilgiler bakımından önemli bir kaynak oluşturmaktadır. Destanların şahıs kadrosu, tipler ve karakterler bakımından oldukça zengin bir kaynaktır. Hayvanlar bu kadronun içerisinde önemli bir yer tutmakta, kahramanın ve diğer karakterlerin en büyük yardımcısı konumundadır. Yaratılış ile başlayan insan ve hayvan etkileşimi ilerleyen zaman içinde ayrılmaz bir bütünlük oluşturmuştur. Bu bütünlük içerisinde hayvan, sosyal yaşamın en önemli unsuru olmuştur. İnsanoğlunun yiyecek, giyim, alet vb. gibi ihtiyaçlarının en temel maddesi konumuna geçmiştir. İnsanoğlu, hayvanları bazı zaman ata/ana görmüş ve soyunu bir hayvana bağlayarak ona bir kutsiyet atfetmiş, bazen onun gücünden korkarak savunma mekanizmasını geliştirmiş, bazen de onun rehberliğinde milleti için büyük mücadelelere, savaşlara girmiştir. Bir milletin hayatı içerisinde bu kadar önem arz eden hayvanın, sembolizm açısından destan metinlerine kattığı değer yadsınamaz bir gerçekliktir. Hayvanlar metinlerde sosyal ve kültürel özelliklerin birer yansıması olarak yer almaktadırlar. Hayvanların metinlerde bu şekilde bulunmasının arkasında bir de sembolik kodlar bulunmaktadır. Bu sembolik kodlarla metnin soyut kültürel özellikleri de keşfedilmektedir. Bu düşünceden yola çıkılarak destan metinlerinde geçen tilkinin işlevleri tespit edilmiş ve sembolik olarak ifade ettiği özellikler değerlendirilmiştir.