Abstract
بسیاری از پژوهش‌های حوزة سلامت روان نشان می‌دهند حالت ذهنی انسان به میزان زیادی فاقد آگاهی است؛ به این معنا که انسان‌ها بیشتر اوقات یا غرق در خاطرات گذشته‌اند یا دربارة آینده رؤیاپردازی می‌کنند و کمتر از حضور در زمان حال لذت می‌برند. روان‌شناسان علوم محیطی با تلفیق چند مفهوم کلیدی ازجمله تأکید بر تجربة حضور، لذت از زندگی در زمان حال و نقشی که این موضوع در ارتقای سلامت روانی شهروندان دارد، مفهوم جدیدی را با عنوان «ذهن‌آگاهی» مطرح کرده‌اند. هدف اصلی پژوهش حاضر، تبیین معیارهایی است که از احساس و زبان شهروندان دربارة تجربه، لذت حضور و ذهن‌آگاهی در محیط‌های تفرجگاهی استخراج شده است. در راستای اهداف تعریف‌شده، از مراجعان به دو فضای تفرجگاهی طبیعی ایل‌گولی و عونبن علی تبریز نمونه‌گیری و مصاحبة هدفمند انجام و با تحلیل محتوای کیفی، کدهای لازم استخراج شد. این کدها در ادامه به 6 مقولة اصلی (معیار) و 18 زیرمقوله (زیرمعیار) تبدیل شدند. صحت مدل استخراج‌شده با تکنیک تحلیل عاملی تأییدی آزموده شد. در انتها با بهره‌مندی از آرای خبرگان در حوزة شهرسازی و طراحی محیطی و استفاده از تکنیک تحلیل سلسله‌مراتبی، معیارها و زیرمعیارهای مدل وزن‌بندی شد. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد احساس آرامش در محیط طبیعی، مؤثرترین معیار به‌منظور القای حس ذهن‌آگاهی و تجربة لذت‌بخش از حضور در این فضاست؛ در حالی که معیارهای زیبایی طبیعت، صمیمیت، عظمت و شکوه، سرزندگی و درنهایت معنویت و امکان کشف محیط در رتبه‌های بعدی اهمیت قرار دارند. گفتنی است معیارها و زیرمعیارهای استخراج‌شده از مدل ذهن‌آگاهی در محیط‌های طبیعی، گذشته از کاربرد برای ارزیابی کیفیت دیگر محیط‌های طبیعی و مصنوع، به برنامه‌ریزان، طراحان و مجریان مناظر طبیعی در ارتقای طرح‌های پیشنهادی و اجرایی مناظر طبیعی کمک شایانی می‌کنند.
Sign-in/Register to access full text options 
Free) 
Talk to us
Join us for a 30 min session where you can share your feedback and ask us any queries you have
Schedule a call
