Evaluation of spatial design and physical qualifications of school gardens: The case of Yatağan district of Muğla, Turkey

Abstract

Okul bahçeleri çocukların günlük vakitlerinin büyük bir kısmını geçirdikleri ve fiziksel, sosyal, zihinsel gelişimleri üzerinde önemli etkileri bulunan kentsel mekânlardır. Okul bahçelerinin planlanması ve tasarlanmasında; çocukların gelişimlerine katkı sağlayabilecek nitelikte, uluslararası standartlara uygun şekilde estetik ve fonksiyonel odaklı bir yaklaşım geliştirilmelidir. Ülkemizdeki okul bahçeleri genel olarak uluslararası standartların altında olup öğrenci ihtiyaçlarını karşılayabilecek yeterliliğe sahip değildir. Bu çalışmanın amacı Muğla ili Yatağan ilçe merkezinde yer alan okul bahçelerinin mevcut durumlarının incelenmesi, yeterliliklerinin ve standartlara uygunluğunun araştırılmasıdır. Bu çalışmada Yatağan ilçe merkezinde bulunan anaokulu, ilkokul, ortaokul ve lise düzeyindeki 12 okul bahçesi incelenmiştir. Çalışmada öğrenci başına düşen okul bahçesi alanı hesaplanmıştır ve okul bahçelerinin etkinlik alanlarının, hareket alanı, otopark alanı, döşeme malzemesi, donatı elemanları, okul çevresi alan kullanımı, sert zemin/yeşil alan oranı, bitkilendirilme ve okul alanı kullanımlarının incelenmesini kapsayan mevcut durum analizi gerçekleştirilmiştir. Okul bahçelerinin etkinlik alanları, hareket alanları, döşeme malzemesi, donatı elemanları ve bitkilendirilmesi 5’li likert ölçeğinde (çok uygun, uygun, orta uygun, kısmen uygun ve uygun değil) puanlanarak okul bahçelerinin yeterlilik düzeyleri ortaya konulmuştur. Çalışmada ilçe merkezindeki öğrenci başına düşen bahçe alanı miktarı 19.05 m2 olarak hesaplanmıştır. İlçede öğrenci başına düşen bahçe alan miktarının ülkemizdeki birçok kentte yapılan araştırmalarda ortaya çıkan sonuçlardan daha yüksek olduğu ortaya çıkmıştır. Araştırmaya konu olan okul bahçelerinin yeterlilik düzeylerinin genel olarak orta uygun ve kısmen uygun olduğu saptanmıştır. Çalışma sonucunda ilçe merkezindeki okul bahçelerinin öğrenci ihtiyaçlarını karşılayabilecek şekilde iyileştirilmesine yönelik öneriler getirilmiştir.