Engelli Yaşlı Bireylerin Sosyal İzolasyon ve Yalnızlık Durumlarının Değerlendirilmesi (Evaluation of Social Isolation and Loneliness of Disabled Elderly Individuals)

Abstract

Yaşlılık, insanoğlunun doğumdan itibaren bebeklik, çocukluk, ergenlik ve yetişkinlik evresinden sonra yaş alarak erişebileceği son evre olarak tanımlanmaktadır. Yaşlılık evresindeki bireyler sahip oldukları yaşantısal deneyimin yanı sıra yılların getirdiği fiziksel yorgunluk ile birtakım sağlık sorunlarına sahip olabilmektedir. Yaşlılık evresinin yaşlı bireye getirdiği sağlık sorunlarının yanı sıra yaşlılık sürecinde bırakılan roller ile birlikte yaşlı bireyin ekonomik, sosyal ve bakım sorunları ile karşılaşma olasılığı artmaktadır. Toplumsal yaşam içinde yaşlı bireyler yaşadıkları fiziksel, ekonomik, psikolojik ve sosyal sorunlar nedeniyle dezavantajlı gruplar içinde yer almaktadır. Yaşlı bireylerin yaş aldıkça karşılaşabileceği bir diğer dezavantajlı durum ise engele sahip olma durumlarıdır. Engelli yaşlı bireylerin sağlık gerekçesi ile bakıma muhtaç olup sosyalizasyon alanlarının kısıtlı olması ise onları sosyal izolasyon ve yalnızlık sorunlarını en derinden yaşayan dezavantajlı grup haline getirmektedir. Bu çalışmada da iki dezavantajlı durumu birlikte yaşayan engele sahip yaşlı bireylerin yaşadığı sosyal izolasyon ve yalnızlık durumlarını betimlemek, yorumlamak ve elde edilen sonuçlar ile sosyal izolasyon ve yalnızlık sosyal sorununu yaşayan engelli yaşlı bireylerin sorunlarının çözümüne yönelik oluşturulabilecek sosyal politikalara katkı sağlamak amaçlanmaktadır. Bu amaç doğrultusunda nitel araştırma yönteminin kullanıldığı bu çalışma da Ankara Bilkent Şehir Hastanesi Sağlık Kuruluna başvurusu bulunan ve engelli sağlık kurulu raporuna sahip olan 65 yaş üstü 5’i kadın 5’i erkek olmak üzere toplamda 10 engelli yaşlı birey “amaca yönelik örneklem” yöntemi ile araştırma kapsamına dahil edilmiş ve bu kapsamda engele sahip yaşlı bireyler ile “yarı yapılandırılmış görüşme formu” kullanılarak derinlemesine görüşmeler yapılmıştır. Görüşmeler aracılığı ile elde edilen veriler kategorilere ayrılmış, oluşturulan kategoriler altında veriler içerik analizi ve betimsel analiz yöntemiyle ve görüşmelerden elde edilen doğrudan alıntılara da yer verilerek alan yazın bilgisine dayalı biçimde analiz edilmiştir. Çalışmanın sonucunda engele sahip yaşlı bireyler yaşlılığa ilişkin süreci değerlendirdiklerinde; özellikle engele sahip olduktan sonra yaşantılarının daha zor geçtiğini belirtmiş ve engelli yaşlı birey olarak güçsüzlük, hastalık, muhtaçlık, çaresizlik ve yalnızlık durumlarını yoğun bir biçimde yaşadıklarını belirtmişlerdir. Çalışma kapsamına dahil edilen engelli yaşlı bireylerin bakım verene bağımlı bir biçimde yaşam sürdürürken; sosyal etkileşim alanlarının, toplumsal yaşama katılımlarının sınırlı olduğu, sosyal izolasyon ve yalnızlık sorunlarını daha yoğun yaşadıkları gözlemlenmiştir.