EMÎR MUİZZÎ-Yİ NÎŞÂBÛRÎ’NİN DÎVÂN’INDA BÜYÜK SELÇUKLULAR DEVRİ DEVLET VE TOPLUM HAYATINA İLİŞKİN BAZI TESPİTLER

Abstract

Emîr Muizzî-yi Nîşâbûrî olarak maruf Ebû Abdullah Muhammed b. Abdü’l-Melik, Büyük Selçuklu Devleti’nde Sultan Melikşah, Sultan Berkyaruk, Sultan Muhammed Tapar ve Sultan Sencer devirlerini idrak ettiği gibi, bunlardan birincisinin ve sonuncusunun saray şairi olarak Selçuklu sarayında bulunmuştur. Dahası o, Büyük Selçukluların mezkûr iki büyük sultanının sarayında emîrü’ş-şuarâlık mevkiini elde etmiştir. Emîr Muizzî, Dîvân’ındaki şiirlerinde devrinin siyasî, kültürel ve içtimaî durumu, gelişmeleri ve hadiseleriyle bağlantılı muhtelif konu ve meselelere değinmiştir. Emîr Muizzî’nin Dîvân’ından Büyük Selçuklular devri devlet ve toplum hayatına ilişkin şu hususlarda mühim ve kıymetli tarihî bilgiler edinmek mümkündür: Türklerin ve Selçukluların menşei ve nitelikleri; Büyük Selçuklu Devleti’nin topraklarının genişliği, sınırları, coğrafî ve etnik durumu; Selçuklu sultanlarının üstün hükümdarlık mevkii ve sultanlık makamı nezdinde din ve devlet ilgisi; Selçuklu saray yaşamında revaçta bulunan âdet ve uygulamalar. Bu çalışmada, Emîr Muizzî-yi Nîşâbûrî’nin Dîvân’ında Büyük Selçuklular devri devlet ve toplum hayatına dair tespitler değerlendirilecektir.