Elâzığ’da Oynanan Temurağa (Temirağa) Oyununun Hareket Analizi

Abstract

Türklerin uzun yıllar boyunca yaşayageldiği Anadolu coğrafyası, bünyesinde köklü bir kültürü ve eşsiz bir sanat anlayışını barındırarak geçmişten günümüze ayna tutmaktadır. Bu zengin kültürün yapı taşlarından biri olan hareket ve müziğin; tarih, coğrafya, din, kültür ve sanat gibi unsurlarla birleşerek meydana getirdiği halk oyunları/dansları da toplumun önemli folklor öğelerinden biridir. Kapsam alanı oldukça geniş olan bu oyunun çok sayıda varyantı da bulunmaktadır. Farklı müzikal varyantlara sahip olmayan bu oyunun hareket olarak oldukça farklı çeşitlerinin olduğu tespit edilmiştir. Türk tarihinin önemli bir figürü olan ve bir ayağının aksak olmasından dolayı “Aksak Timur” olarak bilinen bir hükümdarın hareketlerinden esinlenerek meydana geldiği düşünülen Temurağa oyununun kendine has bazı ortak hareketlerle (topuğun yere vurulması, sağa ve sola doğru dönülerek yürünmesi) çok fazla da değişikliğe uğramadan hemen hemen tüm yörelerde karşımıza çıktığı görülmektedir. Bu çalışmada diğer bölgelerde oynanan oyunların yanı sıra Elâzığ’da oynanan Temurağa oyunu mercek altına alınmıştır. Türk halk oyunlarının değerinin korunması, oyunların sonraki kuşaklara sağlıklı bir şekilde aktarılmasını sağlamak oldukça önemli bir görevdir. Bu görevi üstlenmek ve halk oyunlarının öğrenimi ve öğretimini kolaylaştırmak için oluşturulmuş olan yapısal hareket analizi ile oyunlar değerlendirilmiş, hareket ve müzik analizleri yapılmıştır. Ayrıca oyunlarda genel olarak kullanılan temel hareketler, Temurağa oyununun Elâzığ ilinde oynandığı şekli ile vücut, ayak ve kol hareketleri ile birleştirilerek incelenmiştir. Bunun yanında oyunlar; yapısal analiz terimleriyle izah edilerek nasıl icra edildiği hakkında bilgiler verilmiştir. Son olarak oyun ve müzik künyeleri oluşturularak oyun müziğinin notası da eklenmiştir.