Element szczególny w otoczeniu – interakcje Krajobraz kulturowy, jego niezbywalne elementy – skansen w Nowogrodzie

Abstract

Celem artykułu jest pokazanie złożoności problematyki waloryzacji miejsc zabytkowych i odpowiedzi na nurtujące pytanie: czy w XXI w. w wystarczającym stopniu zauważa się rolę „elementu szczególnego w otoczeniu” i jaką rolę pełnią różne organizacje, w tym pozarządowe, jak np. ICOMOS ? Zdefiniowane jest pojęcie krajobrazu kulturowego – począwszy od ujęcia prawnego (ustawa) poprzez definicje różnorodnych autorów. Jest to autorska refleksja dotycząca roli człowieka w kształtowaniu krajobrazu, jego ujarzmianiu, zawłaszczaniu, ale także chęci i próbie ochrony. Jedną z form ochrony krajobrazu kulturowego są skanseny, które jako forma samoistna pojawiły się pod koniec XIX w. w Szwecji. Czy Szwedzi już wówczas mieli na względzie ochronę kultury i natury ? Tak ! Warto zwrócić uwagę na to, że w tym czasie w Polsce było szczególne wyczulenie na piękno krajobrazu rodzimego i niebagatelną rolę spełniał nurt tzw. „swojszczyzny”, wraz z rozpowszechnionym malarstwem pejzażowym. Ten bardzo szczególny element, także w polskim krajobrazie, zarejestrowany nieco później – (w przypadku Skansenu w Nowogrodzie w 1927 r.) przeszedł do historii polskiego muzealnictwa. Słowa kluczowe: cywilizacja, kultura, krajobraz kulturowy, skanseny