Abstract
The aim of the article is an attempt to define the nature and specificity of opportunities and perspectives of education in the autobiographical reflection of Wilhelmina Zyndram-Kościałkowska (1844–1926), who was a friend of Eliza Orzeszkowa. The author uses the manuscripts of the writer collected in the Lithuanian State Historical Archives in Vilnius. The essence of the research is the question – how Kościałkowska defines the opportunities and perspectives of education. The reflection on them becomes the fundamental way of defining and diagnosing the intellectual identity of the community, of which Kościałkowska feels an integral part. The article is divided into several most important issues focused on education within the walls of Vilnius University, the founding fathers of Vilnius Alma Mater, reflection on the educational activities of Eliza Orzeszkowa, the impact of russification on education in the territories annexed by Russia, the role of memoranda on education, the concept of superpowerhood as well as the importance of language as a tool and code integrating the national and intellectual community.
Highlights
The educational activities of Eliza Orzeszkowa, the impact of russification on education in the territories annexed by Russia, the role of memoranda on education, the concept of superpowerhood as well as the importance of language as a tool and code integrating the national and intellectual community
Na starość Kościałkowskiej wyjaskrawia się chęć widzenia potęgi narodowej Rzeczpospolitej i ten kierunek myślenia trąci o narodową megalomanię
Wilhelmina Zyndram-Kościałkowska, Z głębi serca i życia (książeczka z wierszami, przekładami różnych poetów, zapiskami osobistymi i aforyzmami)
Summary
Celem badawczej refleksji w niniejszym studium jest pytanie o to, w jaki sposób Wilhelmina Bona Zyndram-Kościałkowska (1844–1926), przyjaciółka Orzeszkowej, „druga «pozytywistka» ziem litewsko-białoruskich” (jak ją nazywa w monografii przedmiotu Andrzej Romanowski), znana krytyczka, pisarka i tłumaczka, poddaje namysłowi szeroko rozumiane szanse i perspektywy edukacji na ziemiach polskich (i litewskich). Fundamentalne problemy intymistyki Kościałkowskiej (a z kart jej różnych wypowiedzi dziennikowo-kalendarzowo-wspomnieniowych to około 12-13% refleksji) ogniskują się wokół refleksji nad systemem edukacji (a więc typami szkół powszechnych), rolą gimnazjum, znaczeniem różnorodnych kół samokształceniowych, tajnym nauczaniem (z nieprzecenioną rolą krytykowanej przez nią na starość Elizy Orzeszkowej z jej domem polskim w Grodnie), specyfiką cenzury, znaczeniem rusyfikacji – głównie w okręgach szkolnych), a w konsekwencji również znaczeniem niejednoznacznego i niełatwego dialogu polsko-litewsko-białorusko-żydowskiego zarówno w drugiej połowie XIX w., jak i w pierwszym dwudziestoleciu w. Najjaśniej myślą i mówią: Bańkowski [lekcja niepewna], Jeśman [lekcja niepewna], Witold Święcicki (L I, k. 115v–k. 116r)
Sign-in/Register to view highlights & summary Sign-in/Register to access full text options 
Free) 
Talk to us
Join us for a 30 min session where you can share your feedback and ask us any queries you have
Schedule a call
