Duygusal ve Çoklu Zeka Ölçekleriyle Aslında Ne Ölçülüyor: Psikometrik Açıdan İncelenmesi

Abstract

Bu araştırmanın amacı, varolan duygusal ve çoklu zekâ ölçeklerinin madde-tepki yapılarının
 uygunsuzluğundan hareketle, bu ölçeklerin zekâdan çok kendini değerlendirmeyi ve
 dolayısıyla benlik saygısını ölçtüğüne ilişkin kanıt toplamaktır. Bu amaçla; duygusal zekâ,
 çoklu zekâ, benlik saygısı ölçekleri arasındaki ilişkiler ile faktör yapıları araştırılmıştır.
 Araştırmanın verileri, 18 yaş üzeri 246 bireydenkartopu örnekleme yöntemi kullanılarak; yüz
 yüze iletişim kurularak ya da COVID-19 pandemisi nedeniyle araştırmacıların tanıdıklarına
 internet aracılığıyla ulaşması yoluyla toplanmıştır. Açımlayıcı Faktör Analizi (AFA)
 sonuçlarıduygusal zekâ, çoklu zekâlar, benlik saygısı ölçeklerinin alanyazında birden çok
 faktörlü olarak ortaya konmasına rağmen, bu ölçeklerin baskın tek bir faktöreişaret ettiğini
 ortaya koymuştur. Ölçeklerarası korelasyonlarpozitif ve yüksek olarak bulunmuş, hepsi sanki
 tek bir ölçekmiş gibi tüm ölçeklerin toplandığı toplam puan ile bu ölçekler arasındaki
 korelasyonların ise çok daha yüksek olduğu bulunmuştur. Tek faktörlü yapı, ikili-üçlü ve tüm
 ölçek kombinasyonları Doğrulayıcı Faktör Analizi (DFA) ile irdelenmiş; sonucunda tek
 faktörlü yapının tüm kombinasyonlar için iyi ve kabul edilebilir uyum gösterdiği bulunmuştur.
 Ek olarak, tek yönlü varyans analizi yoluyla, duygusal ve çoklu zekâ ölçeklerinden elde edilen
 puanların kendinden hoşlanma düzeyi arttıkça artacağı ortaya konmuştur. Bu bulgulara
 dayanarak, ölçeklerin madde-tepki biçimlerinin kendini değerlendirme şeklinde olmasından
 dolayı, bu ölçeklerin aslında bireylerin kendilerini ‘beğenme’ (benlik saygısı) düzeylerini
 ölçüldüğü sonucuna varılmıştır.