DOĞUBAYAZIT SAZLIĞI’NIN (AĞRI-TÜRKİYE) ARAZİ ÖRTÜSÜ DESENİNDE MEYDANA GELEN DEĞİŞİMLERİN EKOLOJİK SONUÇLARI ÜZERİNE BİR ANALİZ

Abstract

Bu araştırmada, Doğubayazıt Sazlığı’nın arazi örtüsü deseninde meydana gelen değişimlerin etkileri iüzerine ekolojik bir değerlendirme yapılmıştır. Kuraklık eğiliminde belirgin bir artış olmamakla birlikte, son yıllarda ekstrem dönem frekansının arttığı bölgede beslenme yetersizlikleri nedenleriyle Doğubayazıt sazlığının hidrografik yapısında önemli yere sahip Saz Göl ve Gölyüzü göllerinin derinlik ve göl aynası yüzey alanı küçülürken, sazlıklar, otlak alanları ve yerleşim yerlerinin taban arazideki yüzölçümleri büyümüştür. Nitekim ofis ve arazi çalışmaları sonuçlarına göre sahada son 40 yıllık periyotta mera alanları % 12,02, sazlık ve vejetasyon alanları % 5,18, göl yüzeyi ise % 4,74 oranında küçülmüştür. Yine aynı dönem içinde yerleşme alanları % 15,28 artarken, bataklık alanı % 1,68, kum ile çıplak yüzeyli arazilerin ise % 4,98 oranında arttığı anlaşılmıştır. Bu verilere göre alanı en fazla daralan arazi örtüsü desen sınıfları göl, mera ve sazlık ile vejetasyon alanları olmuştur. Göl suları yerini sazlık ve bataklığa bırakırken, mera ve vejetasyon alanları ise yerleşim alanı olarak değerlendirilmeye başlanmıştır. Nitekim sazlığın güneyinde yer alan Doğubayazıt şehrinin son 40 yılda neredeyse 15 katı oranında büyüyerek sazlık üzerinde önemli bir baskı unsuru haline dönüşmesi büyük bir problemdir. Bu değişimlerden sazlıktaki kuş türü kompozisyonu da etkilenmiş, bazı kıyı kuşları ve ördeklerin küçülen göl aynasına bağlı olarak sazlığı kullanmadığı gözlenmiştir. Canlılara yaşam ortamı sağlayan, yeraltı suyu rezervini oluşturan, sınırlı da olsa bulunduğu bölgenin iklimini stabilize eden sulak alanların korumayı önceleyen bir anlayışla değerlendirilmesi gerekmektedir. Bunun için planlayıcıların ekolojik ve ekonomik kararları bütünlük içinde dikkate alması gerekmektedir.