Dönüştürücü Etkiyi Keşfetmek: Çocukların İyi ve Kötüye İlişkin Bakış Açılarına Dair Uygulamalı Bir Araştırma

Abstract

İnsan gelişiminin karmaşık ve dinamik ortamında, çocuklarda etiğin geliştirilmesi, geniş kapsamlı sonuçları olan çok önemli bir girişim hatta zorunlu bir görev olarak görülmektedir. Bu çalışmada ilkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin iyi ve kötü kavramlarına yükledikleri anlamlara odaklanılmıştır. Bu bağlamda her birinde farklı öğrenme hedefleri olan dokuz haftalık bir program tasarlanmıştır. Tasarlanan deneysel düzenden sonra ortaya çıkan yeni durumların öğrencilerin uygulamadan önceki durumlarıyla karşılaştırıldığı çalışmada nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Araştırmaya, Türkiye’nin doğusundan bir ildeki bir ilkokulda öğrenim gören 25 dördüncü sınıf öğrencisi katılmıştır. Veri toplama aracı olarak araştırmacılar tarafından geliştirilen yarı yapılandırılmış görüşme formu, araştırmacının süreç boyunca aldığı gözlem notları ve etkinlik sırasında öğrenciler tarafından oluşturulan doküman kayıtları kullanılmıştır. Bulgular, öğrencilerin bu etik kavramlarla ilgili bilgi, tutum ve davranışlarını keşfetmek için tasarlanan dokuz haftalık bir uygulamanın ardından dönüştürücü bir etkiyi ortaya koymaktadır. Çalışma kapsamında iyinin ve kötünün kasıtlı, bilinçli davranışlar olduğunun anlaşılması, öğrencilerde derin bir bilişsel değişimin altını çizmektedir. Öğrencilerin uygulamadan sonra olaylara ve durumlara çok yönlü bakabildiği ve kötülüğün sadece insanlara özgü bir özellik olmadığının farkına vardıkları görülmektedir. İyilik ve kötülük yapılmasının sebeplerinin neler olabileceğine dair öğrencilerin verdiği cevaplar incelendiğinde öğrencilerin kendilerinde iyi hislere vesile olduğu, karşılığını alacaklaına dair duydukları inanç ve iyilik yapma sorumluluğu hissetmelerinin etkisinden bahsettikleri görülmüştür. Uygulama öncesi kişinin kendisine iyilik yapamayacağını savunan öğrencilerin uygulamadan sonra gerçek hayatta yaptıkları çoğu gündelik, basit aktivitenin aslında kendisini iyi ya da kötü etkileyebileceği konusunda farkındalık kazanmışlardır. Bu çalışmada öncelikle bir uygulama sürecinin varlığı, uygulamalardan elde edilen verilerden çıkarım yapma fırsatı sunmaktadır. Bu çalışma uygulamadan sonra öğrencilerin uygulamadan önce benimsediği kötülüğün insanlığın ayrıcalıklı bir özelliği olduğu fikrini çürütmekle beraber olgu ve olayların çok yönlü doğasını kabul ettiklerini göstermektedir. Uygulama sürecinin, çocuklarda eleştirel düşünmeyi geliştirmede, onları gerçek hayattaki olayları incelemeye ve neden-sonuç ilişkileri kurmaya teşvik etmede etkili olduğu anlaşılmaktadır.