Determining Sample Size in Qualitative Research: Data Saturation

Abstract

Nitel araştırmalarda (derinlemesine ve odak grup görüşmelerinde), araştırmacının aynı yorumları tekrar tekrar duymaya başlaması, veri doygunluğuna ulaşıldığı anlamına gelmektedir. Doygunluk yaklaşımı, nitel araştırmada veri toplama ve / veya analizinin durdurulması için bir kriter olarak kullanılmaktadır. Bu yaklaşımda, katılımcıların bakış açıları tam anlaşılana kadar görüşmeler araştırmacılar tarafından devam ettirilmektedir. Diğer yandan, kaç katılımcı ya da kaç odak grupta doygunluk sağlandığına dair farklı araştırmalar bulunmaktadır. Bu çalışmada, nitel araştırmalardaki örneklem büyüklüğünün belirlenmesinde kullanılan doygunluk kavramının incelenmesi ve Türkiye’de sağlık çalışanları ile ilgili doktora düzeyinde yapılan lisansüstü tezlerin değerlendirilmesi hedeflenmiştir. Çalışmaya dahil edilecek araştırmaların belirlenmesinde "Ulusal Tez Merkezi" veri tabanı kullanılmıştır. Araştırmaların belirlenmesinde bazı kısıtlılıklar dikkate alınmış, derinlemesine ve odak grup görüşme tekniklerinin kullanıldığı sağlık alanında yapılmış 45 doktora tezi çalışmanın kapsamını oluşturmuştur. Bu araştırmaların incelenmesinde doküman incelemesi tekniği kullanılmıştır. Araştırmaların %51,1’inde doygunluk yaklaşımının kullanıldığı gözlemlenmiştir. Araştırmaların sadece %17,8’inde referans gösterilerek doygunluk yaklaşımının detaylı bir şekilde açıklandığı belirlenmiştir. Aynı şekilde, derinlemesine görüşmelerin (%84,4) odak grup görüşmelerine (%15,6) göre daha fazla kullanıldığı ve derinlemesine görüşmelerde daha hızlı bir şekilde doygunluğa ulaşıldığı tespit edilmiştir. Ayrıca, odak grup görüşmelerinin kullanıldığı araştırmalarda dört ya da beş odak grup oluşturulduğu ve gruplardaki kişi sayısının da beş ile on arasında değiştiği görülmüştür. Elde ettiğimiz bulgular ve yapılan araştırmalar, doygunluk noktasının nitel araştırmalarda yaygın olarak kullanıldığını göstermektedir. Buradaki tartışılan temel husus, doygunluk noktasının araştırmalarda kullanılıp kullanılmaması değil, doğru ve şeffaf bir şekilde kullanılması gerektiği üzerine olmuştur.