Determination of the bark beetle species (Coleoptera: Scolytidae) and their population dynamics in different traps in apricot trees in Darende district of Malatya province, Turkey

Abstract

Amaç: Bu çalışma, Malatya ili Darende ilçesinde kayısı bahçelerinde zararlı yazıcıböcek (Coleoptera: Scolytidae) türleri ile farklı tuzaklardaki popülasyon gelişimini ve yoğunluklarını belirlemek amacıyla 2020-2021 yılları arasında yapılmıştır.Yöntem ve Bulgular: Tür tespiti çalışmaları için Darende ilçesi kayısı bahçelerinde Nisan ve Kasım ayları arasında periyodik aralıklarla örneklemeler yapılmıştır. Popülasyon gelişimi ve yoğunluk çalışmaları ise farklı yükseltilere sahip, sulu ve susuz yetiştiricilik yapılan iki farklı bahçede gerçekleştirilmiştir. Bu amaçla kırmızı kanatlı yapışkan (Rebell rosso) görsel tuzak ile SMD şerit LED eklenmiş kırmızı yapay ışık kaynaklı tuzaklar bahçelere asılarak yazıcıböcek popülasyonu Nisan-Kasım ayı arasında haftalık olarak takip edilmiştir. Darende ilçesi kayısı ağaçlarında Scolytus multistriatus (Marsham, 1802), Scolytus amygdali (Guerin-Méneville, 1847), Scolytus schevyrewi (Semenov, 1902), Scolytus scolytus (J.C. Fabricius, 1775) ve Scolytus kirschii (Skalitzky, 1876) türleri belirlenmiştir. Yazıcı böceklerin ışığa doğru hareket ederek pozitif fototaksi gösterdiği ve yapay ışık kaynağı eklenmiş tuzaklara daha fazla yakalandığı (ortalama 11.6 birey/hafta) ve bu rakamın kırmızı kanatlı yapışkan tuzaklarda ortalama 9.3 birey/hafta olduğu belirlenmiştir. Scolytid türlerin Darende ilçesinde ergin çıkışlarının Nisan ayı içerisinde gerçekleştiği, Kasım ayının ilk haftasına kadar görülebildiği ve yılda üç nesil verebildiği tespit edilmiştir. Zararlıların kışı olgun larva döneminde odun ve kabuk dokusu arasında geçirerek, ağaçların taze sürgün, ana dal ve gövdelerin kabuk dokusu altında galeriler açarak zarar oluşturduğu ve zarara uğrayan ağaçları birkaç yıl içinde tamamen kuruttukları tespit edilmiştir.Genel Yorum: Bu sonuçlara göre Malatya ili kayısı bahçelerinde yazıcıböcek türleriyle ilgili detaylı çalışmaların yeniden yapılması gerektiği düşünülmektedir. Ayrıca yazıcıböceklerin yüksek rakımlı ve susuz yetiştiricilik yapılan bahçelerdeki zayıf düşmüş ağaçlarda daha çok zarar belirtisi gösterdiği görülmüştür. Kırmızı yapay ışık kaynağı içeren yapışkan tuzakların scolytid zararlıların popülasyon takibi ve yoğunluklarının belirlenmesinde daha etkili olduğu sonucuna varılmıştır.Çalışmanın Önemi ve Etkisi: Bu sonuçlar, yazıcıböceklerin kayısı ağaçlarındaki tür çeşitliliğini ortaya koyması ve farklı tuzak tiplerinin kullanılması ile popülasyon değişiminin belirlenmesi ve yapay ışık kaynağı ile desteklenmiş kırmızı kanatlı yapışkan tuzağın daha etkili olduğunun belirlenmiş olması bakımından önem taşımaktadır.