Cumhuriyet’in İlk Yıllarında Kütüphanecilik Alanında Gerçekleştirilen Faaliyetler

Abstract

Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunun ilk yıllarında milli eğitim sisteminin oluşturulması kapsamında değerlendirilen ve kültür politikasına önemli etkileri olan bazı düzenlemeler Türk kütüphaneciliğinin bugünlere kadar gelen geleneğinin yasal altyapısının oluşmasında önemli bir yere sahiptir. Çalışmanın amacı Osmanlı Devleti’nde eserlerin korunduğu bir yer olan ve belli kullanıcılar tarafından istifade edilen kütüphanelerin, özellikle Harf Devriminden sonra koleksiyonlarını yeniden oluşturarak Türk halkını çağdaş medeniyet seviyesine çıkarabilmek adına yapılan reformların halka anlatılıp milli bilincin oluşturulmasında aracı kurum olarak kullanıldığını kanıtlamaktır. Çalışma Milli Mücadele Döneminden itibaren 20 yıllık bir süreci kapsadığından (1920-1940) kütüphanecilik faaliyetlerine genel olarak değinilmiş olup Cumhuriyet’in ilk yıllarında gerçekleştirilen kütüphanecilik alanında atılan çağdaş adımların Türk Kütüphaneciliğinin gelişimine olan katkıları irdelenmiştir. Yöntem olarak; geçmişte yaşanmış olayların ortaya konulması veya bir sorunsalın geçmişle olan ilişkisinin irdelenmesinde başvurulan tarihî yöntem benimsenmiş, veri toplama tekniği olarak arşiv araştırması ve literatür taraması kullanılmıştır. Sonuçta; eğitimli insan gücünün önemli bir kısmını savaşlarda kaybetmiş bir toplumda Cumhuriyet’in ilk yıllarından itibaren okur-yazar oranını artırmak, yeni harflerle okuma-yazma öğretmek, halkı kitap okumaya ve kütüphane kullanmaya alıştırmak için aracı bir kültür kurumu olarak görülen kütüphanelerin bu misyonu gerçekleştirmekte başarıya ulaştığı tespit edilmiştir. Kütüphanecilik tarihi için önemli olan bu faaliyetlerin bir çalışmada topluca değerlendirilmesi çalışmaya özgün bir nitelik vermektedir.