Challenging Anthropocentrism: Saki’s Use of Animism in His “Sredni Vashtar”

Abstract

Listen

Translate article

Çok eski zamanlara dayanan yakın ilişkilerine rağmen, insanmerkezci yaklaşımın bir sonucu olarak insanlar her zaman hayvanları ötekileştirmiş ve kendi menfaatleri uğruna kullanmıştır. İnsan anlamına gelen Yunanca kelime anthropos’tan türetilmiş olan insanmerkezcilik (anthropocentrism), insan dışındaki varlıkların eyleyici özelliklerini inkâr ederek evrenin merkezinde gördüğü insanı ayrıcalıklı kılmaktadır. Fakat insanmerkezciliğin aksine, animist bir inanış ruhun ve eyleyiciliğin sadece insanlarda değil, hayvanlarda ve diğer varlıklarda da olduğunu kabul ederek bu varlıkların da içsel değerlerini takdir eder. Eserlerini genellikle Saki mahlası ile yazan Edward dönemi öykü yazarı Hector Hugh Munro (1870-1916), kendi zamanının insanmerkezci ideolojisine rağmen, bir çok eserinde bu yaklaşımı sorgulayarak hayvanlara yapılan zulme karşı hassasiyetini göstermektedir. Çocuk başkarakter Conradin’in hayvan tanrısına yüklediği bir takım animistik özellikler sayesinde hayvan ve insan arasındaki sınırları iyice belirsizleştirerek bu iki kavramı sorunsallaştırdığı “Sredni Vashtar” adlı öyküsünde Saki’nin animizm kullanarak insanmerkezciliğe meydan okuduğu görülmektedir. Bu bağlamda, bu çalışmanın amacı animistik bir görüşle yazdığı “Sredni Vashtar” öyküsünde Saki’nin kendi toplumunun gelenekleri ve baskın normlarının dışına çıkarak insanmerkezciliğe meydan okuyuşunu incelemektir.