BİR GRAVÜR ÜZERİNDEN CÂNİBÎ ALİ PAŞA’NIN VİYANA’YA ALAYLA GİRİŞİNİN DETAYLARI (23 AĞUSTOS 1740)

Abstract

Osmanlı elçilik heyetlerinin imparatorluk başkenti Viyana’ya alayla girmesi, şehre en yakın menzil olan Schwechat’ta elçilerin kayzerî yetkililerle yaptığı görüşmeler neticesinde muayyen bir günde ve belli teşrifat kaidelerine göre icra edilirdi. Bu merasim diplomatik misyonun, sultanî nâmeleri Habsburg hükümdarına teslim etmek kadar, çok önemli bir parçasıydı. Şehre giriş törenleri, en azından 18. yüzyıl ortalarına kadar, kortejin geçeceği güzergâh üzerinde dizilen büyük kalabalıklar tarafından seyredilir, merasimin ayrıntıları başta Habsburg teşrifat zabıtlarına olmak üzere çağdaş rapor, mektup ve gazetelere yansırdı. Bakır gravür (Kupferstich), Avrupa’da gelişmesi üzerine, bu tür törenleri tasvir etmek için giderek daha fazla kullanıldı. 1740 yılına gelindiğinde gravürün ortaya koyabildiği ayrıntılarda ulaştığı seviye bir fotoğrafı andıracak ölçüdeydi. Bu makalede, 18. yüzyılda Viyana’ya gelmiş sabık iki Osmanlı büyük elçisi İbrahim paşaların gravür örneklerine bakıldıktan sonra, 922 kişi ve 1200 binek ile yük hayvanıyla muazzam bir kafileye sahip Osmanlı büyük elçisi Cânibî Ali Paşa’nın 23 Ağustos 1740’ta Viyana’ya girişi, bu merasimi 99 zümre ve 14 sıra hâlinde gösteren Alman gravürcü Elias Baeck’in mükemmel ve açıklamalı tören alayı gravürü üzerinden ele alınacaktır.