Bir Sağlık Politikası Analizi: Kamu Hastane Birlikleri

Abstract

Amaç: Araştırmanın amacı, 663 sayılı kanun hükmünde kararname ile kurulan kamu hastane birliklerinin kapatılma nedenlerinin süreç modeli çerçevesinde incelenerek analiz edilmesidir. Yöntem: Çalışmada Sabatier’in (2007) kullanmış olduğu süreç modeli esas alınmıştır. Süreç modeli ilgili politikanın gündeme gelmesi, formüle edilmesi, kanunlaştırılması, uygulanması ve değerlendirilmesi aşamalarına odaklanmaktadır. Bu kapsamda “kamu hastane birlikleri, özerkleştirme, yerelleşme, desantralizasyon, kamu hastaneleri” anahtar kelimeleriyle tarama yapılmış ve elde edilen Resmî Gazete, Kalkınma Planları, Hükümet Programları, Dünya Bankası dokümanları, makaleler, tezler, internet siteleri, bakanlık raporları ve konuyla ilgili ulaşılan haberlerden oluşan 62 kaynak incelenerek veriler elde edilmiştir. Verilerin toplanmasında başlangıç yılı olarak serbest piyasaya dayalı bir anlayışın esas alınmaya başlandığı 24 Ocak kararlarının çıktığı 1980 yılı esas alınmış ve 2018 yılına kadar tarama yapılmıştır. Bulgular: Yapılan çalışmada kamu hastane birlikleri politikası süreç modeli açısından ele alınmış ve incelenen dokümanlar sonucunda politikanın başarısızlıkla sonuçlanma nedenleri, “yönetim yapısı ve yönetim kadrosuna yönelik nedenler”, “insan kaynakları yönetimine yönelik nedenler”, “finansman ve mali yönetime yönelik nedenler”, “tedarik süreçlerine yönelik nedenler”, “performans ve verimlilik kaynaklı nedenler”, “sendikal kaynaklı nedenler” ve “diğer nedenler” olmak üzere 7 başlık etrafında incelenmiştir. Sonuç: Elde edilen sonuçlar her ne kadar bakanlık, sistemin çok başlılıktan dolayı artık yürütülemez olduğunu belirtse de uygulanma sürecinde yaşanan sıkıntıların kamu hastane birliklerinin kapatılmasında dolaylı ve doğrudan rol oynadığını göstermektedir. Neticesinde kamu hastane birlikleri sistemi ile oluşturulan yapı, sağlıkta dönüşümün hedefleri arasında yer alan desantralizasyon konusunda başarısız olmuştur. Bu süreçte değişimin sahiplenilmemesi, yasanın hazırlanma sürecinde sivil toplum kuruluşlarına yer verilmemesi, yasal mevzuatın iyi organize edilmemesi, pilot çalışmaların yapılmamış olması ve illerdeki hiyerarşik bölünmeler başarısızlığa sebep olan nedenler arasındadır.