BARIŞ MANÇO’NUN “DÖRT KAPI” ADLI ESERİNİN METİNLERARASILIK BAĞLAMINDA İNCELENMESİ

Abstract

Julia Kristeva tarafından oluşturulan metinlerarasılık, tarihsel metinlerin birbirleriyle olan karşılıklı etkileşim ve alışverişine dayalı olarak kurgulanan post-modern bir söylem biçimidir. Bu yönüyle metinlerarasılık, aynı zamanda kolektif bir hafızanın ürünü olarak kavramları veya olguları zamandan bağımsız olarak yeniden üreterek toplumsal belleğin canlı kalmasına da yardımcı olur. Müzik eserleri de -doğası gereği- metinlerarası söylemlerin kullanılabileceği alanların başında gelmektedir. Nitekim XX. yüzyıl Türk popüler müzik tarihi açısından önemli bir isim olan Barış Manço, gündelik kaygılara ve konulara sıkışmayan eserleri ve özgün sanatçı kimliği ile alanında iz bırakmış sanatçılardan biri olarak bu çalışmaya konu olmuştur. Geçmiş ve bugün arasında kurduğu ilişkinin yanı sıra eserlerindeki çok katmanlı söylem biçimi, Manço’yu döneminin çok ötesine taşıyabilmiştir. Barış Manço’nun şarkılarında genellikle didaktik konular ağır basmakla birlikte dini motifli eserleri incelendiğinde, Anadolu inanç sistemleri ve özellikle Türk-İslam tasavvufuna ait pek çok mistik temayı bulabilmek mümkündür. İnanç, insan olmak ve öteki dünya gibi pek çok felsefi konuyu eserlerine taşıyan sanatçı, bestelediği şarkılarla Türk popüler müzik tarihinde ayrıcalıklı bir yerde durmaktadır. Bu şarkılardan birisi sanatçının 1985 yılında çıkardığı “24 Ayar” adlı albümünde yer alan Dört Kapı adlı eserdir. Türk-İslam kültüründen pek çok mistik söylemi içinde barındıran bu eser, nitel araştırma deseni kullanılarak metinlerarası bir bakışla incelenmeye çalışılmıştır.